Dach na różne sposoby

Stosownie do konstrukcji połaci dachowej należy dobrać odpowiedni materiał

Dach jest to element konstrukcyjny budynku, którego zadaniem jest ochrona przed wpływami atmosferycznymi. Zabezpiecza wnętrze domu przed deszczem, śniegiem, wiatrem oraz przed szkodliwym działaniem zbyt wysokich i niskich temperatur. Od jego kształtu i sposobu krycia zależy wygląd całego obiektu.
 Dach składa się z konstrukcji nośnej, pokrycia, podkładu usztywniającego i podtrzymującego pokrycie oraz z urządzeń odprowadzających wodę. W budynkach jednorodzinnych konstrukcja nośna najczęściej wykonana jest z drewna. Popularnie zwana więźbą dachową, składa się z krokwi, płatwi, słupów, kleszczy i mieczy. Podstawą całej konstrukcji są krokwie rozmieszczone co 80-120 cm. Są to drewniane belki, oparte na murłatach i ustawione pod kątem nachylenia połaci dachowej. Belki poziome ułożone wzdłuż połaci to płatwie. W zależności od ich umiejscowienia możemy wyróżnić płatwie dolne, położone na stropie poddasza, lub płatwie górne, podpierające krokwie w środku ich rozpiętości. Natomiast płatwie położone w najwyższym punkcie dachu to płatwie kalenicowe. Nośność tych elementów można zwiększyć poprzez wykonanie mieczy. Mocuje się je do słupów i płatwi pod kątem 45 stopni. Obciążenia z krokwi na belki stropowe lub stropy przenoszą słupy. Są to elementy, na których bezpośrednio oparte są płatwie górne. Wraz z płatwiami dolnymi tworzą one konstrukcję ścian wewnętrznych poddasza. Dwie belki obejmujące obustronnie słupy i krokwie to kleszcze. Ich zadaniem jest usztywnienie konstrukcji dachu. Typowa konstrukcja więźby dachowej zbudowana jest z wiązarów pełnych i pustych. Te pierwsze składają się z krokwi, słupów i kleszczy, a umieszcza się je co 3-5 m. Te drugie wykonane są tylko z krokwi, opartych na płatwiach górnych.
 Konstrukcja dachu stanowi podstawę do wykonania pokrycia. Wybierając materiał, z którego będzie wykonane, musimy zwrócić uwagę na trzy rzeczy. Na kształt dachu, kąt nachylenia połaci dachowej i ciężar rozpatrywanego materiału. Należy pamiętać, że im cięższy materiał, tym bardziej rozbudowana musi być więźba dachowa, a im mniejszy kąt nachylenia dachu, tym szczelniejsze powinno być pokrycie.

Dachówki ceramiczne i cementowe

 Obecnie najpopularniejszym materiałem dekarskim dostępnym na polskim rynku są dachówki. Są trwałe, estetyczne i łatwe w montażu. Mimo że są materiałem kosztownym, cieszą się dużym zainteresowaniem. Są zalecane przy dachach o kącie nachylenia połaci dachowej 22 stopni. Maksymalny kąt, przy którym można stosować ten rodzaj pokrycia, to nawet 90 stopni. Ze względu na surowiec, z którego są wykonane, dachówki dzielimy na ceramiczne i cementowe.
 Dachówki ceramiczne wypalane są z gliny w temperaturze 1000 st. C. Są materiałem ciężkim, ciężar 1 m kw. pokrycia wykonanego z tego materiału dochodzi nawet do 75 kg. Są także materiałem trwałym. Nie wymagają konserwacji ani remontu przez wiele lat. Dobrze tłumią hałas i znoszą ruchy tektoniczne. Mogą mieć różne kształty. Najpopularniejsze z nich to: dachówka zakładkowa o prostokątnym kształcie i fałdowanej powierzchni, karpiówka o kształcie zaokrąglonej tarczy, holenderka, inaczej zwana esówką, wygięta w kształt litery S i zestaw dwóch dachówek tworzących jedną całość - mnich i mniszka. Oprócz dachówek z tego samego surowca wyrabia się również akcesoria wykończeniowe, jak gąsiory, zakończenia gąsiorów, dachówki skrajne, koszowe, okapowe, wentylacyjne i antenowe, a także płotki przeciwśniegowe. Wszystkie te elementy dostępne są w różnych kolorach, począwszy od tradycyjnej czerwieni, poprzez mieszane barwy, aż do grafitowej, a nawet czarnej. Trwałość koloru i jednolitość dachu ułożonego z dachówek zapewnia estetyczny wygląd całego obiektu przez długie lata.
 Nieco tańsza, dachówka cementowa, wytwarzana jest z mieszaniny cementowo-piaskowej, utrwalanej w procesie parowania w temperaturze ok. 70 st. C. Jej górna powierzchnia pokrywana jest granulatem kwarcowym lub kilkuwarstwową powłoką akrylową. Ma ona za zadanie zabezpieczać dachówkę przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych i ułatwiać spłukiwanie z jej powierzchni wszystkich zanieczyszczeń. Dachówki cementowe dostępne są w dwóch kształtach. Jako esówki, pojedyncze lub podwójne, oraz karpiówki. Kolorystyka tych dachówek w niczym nie ustępuje kolorystyce dachówek ceramicznych. Wszystkie kolory uzyskuje się poprzez barwienie masy cementowo-piaskowej jeszcze przed procesem parowania. Dodatkowo większość dachówek jest powierzchniowo malowana farbą akrylową. Również wszystkie elementy uzupełniające i wykończeniowe można nabyć w tych samych odcieniach co dachówki. Mimo że dachówka cementowa jest tańsza od ceramicznej, i z powodzeniem mogłaby ją zastępować, jest również materiałem ciężkim, wymagającym solidnej więźby dachowej. Masa 1m2 pokrycia to nawet 70 kg.
 Lżejszą odmianą dachówki cementowej jest dachówka cementowo-włóknista. Jest ona produkowana z cementu zbrojonego włóknami. Ta technologia produkcji pozwoliła obniżyć ciężar pokrycia do 18 kg/m kw. Nadała dachówkom elastyczności i odporności na kruszenia. Na uwagę zasługują również dachówki szklane. Mają kształt dachówek ceramicznych, ale wykonane są ze szkła. Stosuje się je do krycia części dachu nad strychami, poddaszami i klatkami schodowymi wymagającymi doświetlenia.

Blacha i blachodachówka

 W przypadku, gdy zbyt mały kąt nachylenia połaci dachowej lub za słaba konstrukcja więźby dachowej uniemożliwia krycie dachu dachówką, możemy zastosować materiał doskonale ją imitujący. Blachodachówka to materiał wykonany z ocynkowanej blachy stalowej. Został zaprojektowany z myślą o tych, którzy cenią estetyczny wygląd i poszukują trwałych rozwiązań. Oryginalny kształt i precyzyjny sposób wykończenia nadają mu wygląd dachówki ceramicznej (esówki), zaś doskonała jakość blachy stalowej eliminuje ryzyko starzenia się, niszczenia i przecieków. Jego największą zaletą jest lekkość, 1 m2 tak wykonanego pokrycia to zaledwie 6,5 kg. Równie dobrym rozwiązaniem są profilowane blachy stalowe o kształcie falistym i trapezowym. Układa się je na ruszcie drewnianym, łącząc na duży zakład, który sprawia, że woda nie przecieka przez połączenia. Blachodachówki, podobnie jak blacha, produkowane są w dużych arkuszach o znormalizowanych wymiarach, o długości nawet do 12 m. Są lekkie i łatwe w montażu. Niektóre z blach dachówkowych posiadają specjalnie wytłoczone, głębokie czoło. Dzięki takiemu ukształtowaniu arkusze ściśle do siebie przylegają tworząc szczelną powłokę. Dodatkowym atutem jest możliwość nabycia razem z blachą wszystkich niezbędnych elementów wykończeniowych, począwszy od gąsiorów, a na listwach uszczelniających kończąc. Bogata jest również gama kolorystyczna oferowanych produktów.

Materiały bitumiczne

 Płaskie dachy i stropodachy, o kącie nachylenia połaci dachowej zaledwie 5 stopni, najlepiej pokrywać materiałami bitumicznymi, papą lub gontami, zwanymi inaczej dachówkami bitumicznymi. Papa jest materiałem wykonanym z asfaltu. Składa się z czterech warstw, osnowy, masy asfaltowej, stanowiącej izolację przeciwwilgociową, posypki, chroniącej przed szkodliwym działaniem słońca i deszczu, oraz z warstwy spodniej, którą najczęściej jest folia. Papy używane do krycia dachów możemy podzielić na papy wierzchniego krycia, podkładowe i wentylacyjne. Układa się je rzędami na zakład, 10 - centymetrowy wzdłuż dłuższego boku i 7-centymetrowy wzdłuż krótszego. Coraz częściej do krycia płaskich dachów stosuje się nie samą papę, lecz materiał wykonany na jej bazie. Materiałem tym są dachówki bitumiczne. Uzyskuje się je poprzez wycięcie z papy asfaltowej ozdobnych pasów o długości 1 m i szerokości 35 cm. Mocuje się je punktowo do podłoża, układając na zakład. Każdy następny rząd dachówek jest przesunięty względem poprzedniego, tak by ozdobne elementy tworzyły efektowną całość. Dachówki bitumiczne dostępne są wielu kolorach i kształtach, umożliwiających dopasowanie do elewacji i otoczenia. Najczęściej spotykane to dachówki trójkątne, prostokątne, trapezowe, karpiówka i łuska. Dużym atutem gontów bitumicznych są znacznie niższe koszty wykończenia, w porównaniu z innymi pokryciami. Ponadto, jest to wyrób wysokiej jakości, odporny na działanie wody i ognia. Prawidłowe ułożone wszystkich elementów gwarantuje trwałość pokrycia nawet do 40 lat.
Magdalena Krasny