Radziwiłłowski pałac na miarę królewskich żon

Obiekt zachował dawną świetność szlacheckiej rezydencji FOT. EWA TYRPA

HISTORIA. Tłumy zwiedzających słuchały opowieści o dziejach rezydencji w Balicach, bankierach i władcach

- Pałac jest zadbany, odtworzono wnętrza, odkryto sztukaterie, mozaikową podłogę i zachowano w nim narodowy, polski styl, nawiązujący od baroku do klasycyzmu - mówi Leszek Sybilla, historyk z Muzeum Historycznego w Krakowie. Oprowadzał zwiedzających po obiekcie. Opowiadał o dziejach pałacu i jego właścicielach.

Mieszkały tu znamienite rody. Balice najpierw były własnością Toporczyków z Morawicy. - Pierwszą rezydencję w Balicach zbudował w 1518 r. Jan Boner, główny bankier króla Zygmunta I Starego i jeden z najbogatszych ludzi w ówczesnej Polsce. To on wykupywał obciążone długami dobra królewskie, a urządzenie parku zlecił włoskim ogrodnikom - mówił historyk. Podkreślał znaczenie Balic dla ówczesnej stolicy Polski. Były one wrotami Krakowa i miejscem interesujących wydarzeń. Gościły tu m.in. dwie przyszłe żony Zygmunta Augusta, Habsburżanki: najpierw Elżbieta, a potem, po śmierci Barbary Radziwiłłówny - Katarzyna. W 1574 r. Jan Firlej - kolejny właściciel balickich dóbr - z 18 tysiącami polskiej szlachty witał w Balicach Henryka Walezego. Król wtedy wygłosił słowa: "tu dopiero czuje się być królem".

Na początku XVII w. posiadłość przeszła na własność Piotra Kochanowskiego. Później, po zniszczeniu go podczas potopu szwedzkiego, obiekt odbudował kanclerz wielki koronny Jan Szembek. Rezydencja potem należała do Darowskich, Sołtyków, Homolaczów i Radziwiłłów, którzy jej właścicielami byli do wybuchu II wojny światowej.

Po wojnie pałac należał do Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Ówczesny rektor prof. Teodor Marchlewski założył w nim Zootechniczny Zakład Doświadczalny, przekształcony w Instytut Zootechniki, zarządzający do dzisiaj pałacowo-parkowym kompleksem. W 1988 r. placówka otrzymała nagrodę Ministerstwa Kultury i Sztuki jako najlepszy użytkownik zabytkowego obiektu.