Rady banalne, ale ratują życie

NASZE ZDROWIE

Jak zapobiegać osteoporozie i jej konsekwencjom

To jest, niestety, bardzo częsty scenariusz: starsza pani, w dobrej kondycji, niekiedy jeszcze pracująca, ukochana babcia opiekująca się wnukami. Wystarczy jeden nieostrożny krok na śliskiej podłodze w łazience czy brak odpowiedniego światła przy łóżku i następuje niegroźny upadek, którego konsekwencje mogą jednak zaważyć na życiu. Te konsekwencje bowiem to najczęściej złamanie szyjki kości udowej. Jak wynika ze statystyk, co piąta osoba z takim złamaniem umiera, a połowa chorych staje się kalekami.

- Wosteoporozie kość staje się zrzeszotniała ikrucha, podatnanazłamania -wyjaśnia dr hab. Edward Czerwiński, ortopeda, dyrektor Krakowskiego Centrum Medycznego. - Podczas normalnego procesu starzenia tracimy zkości około0,5-1 proc. minerałów rocznie,natomiast wosteoporozie -2-5 proc.
Choroba ta najczęściej dotyka kobiety, u których występują pewne czynniki ryzyka. Narażone są przede wszystkim panie, których matki i babcie cierpiały na osteoporozę (świadectwem tego są najczęściej złamania). Zwykle chorują osoby o wątłej budowie ciała, szczupłe i drobne, nielubiące wysiłku fizycznego i palące papierosy. Duże znaczenie ma dieta, a przede wszystkim niedobór wapnia, nadużywanie kawy i alkoholu.
Na osteoporozę cierpią głównie panie w starszym wieku, po menopauzie. Schorzenie to może też być skutkiem niepożądanych działań niektórych leków, np. długotrwale stosowanych kortykosterydów.
Można powiedzieć, że osteoporoza przebiega bezobjawowo, że nie boli. Zwykle pierwszym sygnałem jest złamanie: dalszego odcinka kości promieniowej (w okolicy nadgarstka) lub to najgorsze - górnego odcinka kości udowej. Charakterystyczną cechą osteoporozy są złamania kręgosłupa - te jednak wcale nie są groźne i zwykle nie dają żadnych objawów bólowych.
- Kręgi pod_wpływem siły ciężkości zapadają się -wyjaśnia doc. Czerwiński. - _Czasem może to się dziać np. pokichnięciu czy gwałtownym siadaniu. Wydaje się to dziwne, ale te urazy nie są odczuwalne izpewnością nie dają żadnych objawów neurologicznych wpostaci np. porażeń. Zauważalnym efektem tych złamań jest obniżenie wzrostu izmianawyglądu sylwetki -____pojawienie się charakterystycznego garba, zwanego "wdowim".
Pomimo obciążeń genetycznych, na które nie mamy wpływu, osteoporozie można w pewnym stopniu zapobiegać.
- Ważne jest spożywanie odpowiedniej ilości wapnia (1000 mg/dobę) -podkreśla ortopeda. - Trzeba jednak pamiętać, że kluczem dospiżarni wapnia jest witaminaD, której powinniśmy otrzymywać ok.800 jednostek nadobę. Bez niej organizm nie przyswoi wapnia. Oprócz spożywania mleka ijego przetworów proponuję zażywanie preparatów wapnia, najlepiej łączonych zwitaminąD. Są one ogólnie dostępne, bez recepty inie są drogie. Ich zażywanie nie ma wpływu ani namiażdżycę, ani na____kamicę nerkową, czego wiele osób się obawia.
Duże znaczenie ma ruch. Wysiłek obciążający kości równocześnie je wzmacnia. Zalecane jest co najmniej pół godziny spaceru dziennie lub 15 min intensywnych ćwiczeń fizycznych. Ruch dodatkowo poprawia ogólną sprawność fizyczną, która może okazać się nieoceniona w "wyratowaniu się" przed grożącym upadkiem.
Co powinna zrobić kobieta, która weszła już w okres menopauzy? - Bardzo prostym sposobem monitorowania osteoporozy jest regularne mierzenie_wzrostu -mówi doc. Czerwiński. - _Złamanie jednego kręgu daje obniżenie wzrostu ookoło2____cm.
Z wiekiem wzrost obniża się w sposób naturalny, ale o około 0,5 cm rocznie, a nie nawet o kilkanaście cm jak w osteoporozie.
- Powinno zostać również wykonane badanie densytometryczne (gęstości kości) kręgosłupa lub szyjki kości udowej -mówi doc. Czerwiński. - Chciałbym zaznaczyć, że badania przedramienia nie są miarodajne, mogą, co najwyżej, być wskazówką dowykonania dokładniejszej diagnostyki.
Osteoporozę, która została zdiagnozowana przez lekarza, powinno się leczyć. Najpopularniejszymi i skutecznymi lekami są bisfosfoniany, które wystarczy zażywać raz w tygodniu; już niedługo wprowadzone zostaną preparaty dawkowane jeszcze rzadziej. W Polsce dostępna jest także najnowsza grupa leków - selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERM). - Nie tylko zmniejszają one ryzyko złamania, ale także wpływają korzystnie naukład krążenia izmniejszają ryzyko nowotworów piersi -___dodaje ortopeda. - _Niestety, taka terapia jest jeszcze dość kosztowna.
Jak jednak podkreśla docent Czerwiński, przede wszystkim należy za wszelką cenę nie dopuścić do najpoważniejszych konsekwencji osteoporozy, jakimi są złamania. Można to osiągnąć dzięki niezwykle prostym zasadom podstawowej ostrożności. - Może to wydawać się śmieszne, że lekarz specjalista udziela takich banalnych porad, ale to właśnie one są bardzo ważne -zaznacza docent. - Niezależnie odśrodków, naszym celem jest niedopuszczenie doupadku. Niektóre pacjentki są bardzo zdziwione, gdy zaczynam wypytywać je oto, czy mają uchwyt przy____wannie, ale bagatelizowanie takich drobnostek może mieć życiowe konsekwencje. Pamiętajmy, że "żeby się nie złamać, to trzeba nie upaść".
JOANNA SIERADZKA

Żeby nie upaść...

...trzeba dobrze widzieć, czyli konieczne są właściwie dobrane
okulary
...dom musi być dobrze oświetlony - lampy rozsądnie rozmieszczone,
koniecznie lampka nocna przy łóżku
...należy zabezpieczyć łazienkę (uchwyt przy wannie, mata
antypoślizgowa)
...buty nie mogą stać w przedpokoju w przejściu
...należy zabezpieczyć leżące luzem kable czy zwijające się dywany
...buty nie mogą być śliskie i nie powinno się wychodzić na zewnątrz,
gdy jest ciemno
...nie należy się wstydzić chodzenia z laską
...na zakupy należy chodzić z torbą na ramię, żeby ręce nie były
zajęte siatkami; w chwili zagrożenia można się na nich oprzeć
i nie dopuścić do najgorszego - upadku na biodro.(SIE)