Prymitywistka Katarzyna Gawłowa - duma Zielonek. Kolejny obraz artystki powrócił do jej rodzinnej miejscowości

FLESZ - Kreatywne myślenie to kluczowa kompetencja przyszłości KOMENTARZ

Naiwna malarka Katarzyna Gawłowa z Zielonek tworzyła nocami, albo w chwilach wytchnienia od pracy w gospodarstwie. Zachowały się jej wspomnienia: "Malowałam w nocy, a jak ojcowie rano uźreli, to nic nie mówili, wygnali krowy i kazali mi gnać w pole".

Ciotka Kaśka pracowała w gospodarstwie i w polu przy uprawie warzyw, które potem nosiła na Kleparz do Krakowa, żeby sprzedać. Z tego żyła - wspomina Jan Chrzan bratanek Katarzyny Gawłowej, fundator obrazu "Zagroda Katarzyny", który pokazuje miejsce życia tej niezwykłej artystki ludowej.

Teraz obrazy Gawłowej znajdują się w prywatnych kolekcjach nie tylko w Polsce, ale i w Stanach Zjednoczonych oraz w Muzeum Etnograficznym w Krakowie. Wiszą obok obrazów Nikifora z Krynicy. To w tym muzeum - jeszcze za życia Gawłowej - była jedyna wystawa 150 jej najlepszych prac. Teraz jest kilka w Izbie Regionalnej w Zielonkach. A Mariusz Zieliński, kustosz izby i dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Zielonkach zadbał o to, żeby trafiły tu kolejne. Udało mu się to dzięki przyjaźni i współpracy z rodziną artystki.

Malarka z Zielonek pochodziła z rodziny Chrzanów. Wyszła za mąż za wdowca z czwórką dzieci. Siedem lat po ślubie mąż zmarł i wróciła do domu rodzinnego. Malowanie przynosiło jej największą radość. Malowała na ścianach chałupy, na suficie, na piecu, na drzwiach. Ściany były odmalowywane ze dwa razy w roku. Po zamalowaniu obrazków robiła kolejne.

Wtedy nikt nie cenił jej obrazków, ale pamiętam, że ciotce Kaście dawałem zeszyt, jak trzeba było namalować coś do szkoły. Ona to robiła za mnie, a ja dostawałem piątki i przychodziłem do niej, żeby się pochwalić - opowiada Jan Chrzan.

Przez długi czas nie przychodziło Gawłowej do głowy, że można malować na czym innym niż ściany chałupy. Miała już 77 lat, gdy jej naturalny talent odkryli znawcy sztuki z Krakowa. Najpierw przyjechał do niej Mieczysław Górowski, artysta z ASP. Chciał kupić stare malowane skrzynie. Gdy zobaczył ściany izby Gawłowej przywiózł do Zielonek kolekcjonera sztuki ludowej Jacka Łodzińskiego. To on został mecenasem sztuki tej malarki. Przywoził jej dykty, sklejki, tektury, a ona temperami na nich malowała.

A malowała Matkę Bożą z dzieciątkiem, anioły, świętych, sceny biblijne, uroczystości kościelne, obrzędy i wesela, ludzi w strojach krakowskich, kwiaty, ptaki, zwierzęta domowe i prace w polu. Na jej obrazach wolnych miejsc nie było, wszystko wypełniała kwiatami, ptakami albo robiła podpisy lub umieszczała wierszyki i teksty przyśpiewek.

Jednym z takich obrazów jest "Krakowskie wesele" - a właściwie to jeden z ulubionych motywów Gawłowej, bo namalowała cykl wesel. Jeden z tych obrazów właśnie wrócił do Zielonek. Zakupił go Mateusz Sokół, który wżenił się w rodzinę Chrzanów. To biznesmen, ale i człowiek ceniący tradycje ludowe. Nie tylko oboje z żoną Katarzyną dumnie noszą stroje krakowskie, ale i po krakowsku ubierają swoje córki.

Gawłowa była ubogą kobietą z trzema klasami szkoły powszechnej, a pomimo upływu czasu mówimy o niej, wspominamy. Dlatego ja też chciałem dołożyć cegiełkę do budowy pięknej historii Zielonek - mówił Mateusz Sokół przekazując uroczyście - władzom gminy i dyrekcji biblioteki - obraz Katarzyny Gawłowej.