Pomoc potrzebującym trzyma mnie w dobrym zdrowiu

Aktywność społeczna sprawia mi wielką satysfakcję – mówi inicjator, organizator i przewodniczący Stowarzyszenia Lekarze Nadziei i ani myśli o odpoczynku od pomocy bliźnim.

Dobry przykład dają rodzice
Wrażliwość na ludzką krzywdę i patriotyczne wychowanie wyniósł z rodzinnego domu. Wystarczyło obserwować, jak ojciec – nauczyciel gimnazjalny – angażuje się w pomoc częstochowskim robotnikom, zaś mama w okresie wojennym udziela pomocy wysiedlonym, a rodzinę z Poznania przyjmuje do domu. I nie było dla rodziców przeszkodą, że to poświęcenie wiązało się z ryzykiem. –_ Tata swoją aktywność przypłacił aresztowaniem przez Niemców, więc mama musiała sobie radzić sama w trudnej wojennej rzeczywistości – _dla Zbigniewa był to czas przyspieszonego dojrzewania, w czym widzi również ogromny wpływ Zgromadzenia Braci Szkolnych, do których domu dla sierot na pewien czas trafił.

– Zakonnicy wychowywali nas wszechstronnie. Uczyli odpowiedzialności za __drugiego – opowiada dziś o panującym tam zwyczaju opiekowania się przez starszego wychowanka młodszym. Także o tym, jak zakonnicy i nauczyciele edukowali oraz wspierali członków częstochowskich Szarych Szeregów. Podchorąży Chłap, pseudonim „Robur”, brał udział m.in. w akcjach dywersyjnych.

Te doświadczenia nastolatka przydały się jak znalazł w dorosłym życiu, gdy w stanie wojennym, jako działacz „Solidarności” został kolporterem wydawnictw niezależnych i podziemnych w krakowskiej Akademii Medycznej, pomagał rannym w zamieszkach i organizował pomoc materialną dla rodzin aresztowanych działaczy.

Zostać lekarzem i społecznikiem
Wcześniej jednak, jeszcze w Częstochowie, musiał zadecydować o swojej przyszłości. Do studiów medycznych zachęcał go ojciec. – _Wskazał mi bibliotekę imienia doktora Biegańskiego – lekarza, etyka i społecznika. Pod wpływem lektury jego dzieł zainteresowałem się medycyną, jako tą dziedziną, która daje możliwość pomagania ludziom. Wziąłem też sobie do __serca myśl doktora Biegańskiego. Nie będzie dobrym lekarzem ten, kto nie jest dobrym człowiekiem _– wspomina prof. Chłap, który już po publikacji wielu prac z dziedziny patomorfologii zajął się też etyką.

Został więc Zbigniew Chłap studentem medycyny, a po jej ukończeniu losy swe związał z krakowską Akademią Medyczną, gdzie pokonując kolejne szczeble kariery naukowej, w 1977 r. został profesorem, a w 1991 dziekanem Wydziału Lekarskiego i rzecznikiem przyłączenia uczelni do Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Działał społecznie, wykładał i znajdował czas – mówi, że dzięki umiejętności pracy nocą – na napisanie ponad 180 prac z zakresu patomorfologii klinicznej i eksperymentalnej. Pracował też na uczelniach Francji, Tunezji i Algierii. Miał wtedy sposobność oddawać się pasji podróżowania i fotografowania. Jednak gdzie by nie był, zawsze interesował się tym, jak wygląda opieka nad chorymi, biednymi ludźmi, a dobre wzorce wykorzystywał później w kraju.

Na nieszczęście nie być obojętnym
– Nie musimy się wstydzić. Pomoc udzielana przez Stowarzyszenie Lekarze Nadziei jest na najwyższym poziomie. Gdy w latach 90. odwiedziłem w Nowym Jorku przychodnię dla bezdomnych, byłem zdziwiony, jak skromna to była oferta. Z kolei od __Niemców wiele możemy się nauczyć – mówi profesor Chłap.

Myśl, aby stworzyć w Polsce stowarzyszenie powołane do opieki medycznej nad bezdomnymi i ubogimi, dojrzewała przez lata, jednak dopiero po 1980 r. powstał do tego odpowiedni klimat. Stowarzyszenie Lekarze Nadziei powołano w 1984 r., a jego współtwórcą i dobrym duchem jest od samego początku prof. Chłap.

Dziś już na emeryturze, ale niezmiennie oddany idei pomocy i wykorzystujący na to każdą chwilę. Widzi taką konieczność, gdyż potrzebujących wciąż nie brakuje. Profesor ze smutkiem przywołuje statystyki: według GUS ok. 3 mln Polaków żyje w ubóstwie lub na granicy nędzy. O tym, jak wielu jest chorych bezdomnych, świadczą tłumy odwiedzające krakowską przychodnię Lekarzy Nadziei, mieszczącą się u kapucynów, przy ul. Smoleńsk 4. Trudno się też dziwić kolejkom w nowohuckim punkcie rozdawania darmowych leków, skoro – co podkreśla profesor – wielu chorych nie stać na wykupienie recept. – Ciągle mamy wiele do __zrobienia – mówi.

Cała nadzieja w młodych lekarzach
_– Jestem szczęśliwy, mogąc pomagać ubogim i __bezdomnym chorym _– mówi profesor. Zapewne byłby jeszcze bardziej, gdyby miał pewność, że następcy z równym zaangażowaniem przejmą kiedyś stery. Realia są zaś takie, że lekarze czynni zawodowo nie mają zbyt wiele wolnego czasu i wspierają stowarzyszenie wyłącznie podczas dyżurów. Profesor liczy więc na młode pokolenie, z którym znajduje świetne porozumienie. Nie bez powodu ma taką nadzieję. Studenci medycyny bardzo chętnie, jako wolontariusze, wspierają działania przychodni dla bezdomnych, a także akcje pomocy osobom przebywającym na terenie, gdzie toczą się walki. I jest nadzieja, że tę empatię wobec chorych i nieszczęśliwych młodzi przekują w przyszłości na zadanie numer 1 swego lekarskiego powołania.

– To też kwestia charakteru. Mnie czynne życie trzyma przy __zdrowiu – wyznaje Zbigniew Chłap. – Wszystkim sprawnym, a szukającym celu w życiu seniorom radziłbym, by uświadomili sobie, że nie są sami, że wokół nie brakuje ludzi potrzebujących wsparcia: choćby rozmowy czy pomocy przy __zakupach. Dziś można komuś pomóc, jutro może będzie się potrzebowało pomocy – dodaje.

Praca nie dla honorów, ale doceniona
Aktywność profesora nie ogranicza się do kierowania Stowarzyszeniem Lekarze Nadziei. Regularnie bierze udział w spotkaniach byłych żołnierzy AK, należy do Związku Polskich Kawalerów Maltańskich, jest członkiem licznych polskich i zagranicznych towarzystw medycznych i społecznych. Ma rozległe zainteresowania – w przeszłości był m.in. członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa i obrad Okrągłego Stołu w podzespole ds. zdrowia, opracował wniosek o powołanie Izb Lekarskich. Potrafił występować, gdy działa się niesprawiedliwość – jak wtedy, gdy internowano czy napadano na działaczy Solidarności.

Trudno się więc dziwić, że prof. Chłapa nie tylko w kraju nagradzano medalami i orderami, w tym Złotym Medalem Alberta Schweizera – słynnego doktora społecznika.

– Justyna ma wiele cech pozytywnych, jest wrażliwa i __pomocna ludziom – mówi o córce, poetce i autorce artykułów o tematyce społecznej, historycznej i z dziedziny językoznawstwa. Razem z mamą wydała ona również pamiętniki swego pradziada, Henryka Ciecierskiego, którego przodkiem był pisarz Henryk Rzewuski, brat Eweliny Hańskiej. Zbigniew Chłap może być dumny, że odebrane patriotyczne wychowanie przekazał kolejnym pokoleniom.