Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Sokół wylądował w Wieliczce

Redakcja
Członkowie Sokoła wzięli udział w uroczystościach z okazji Dnia Niepodległości Fot. archiwum UMiG Wieliczka
Członkowie Sokoła wzięli udział w uroczystościach z okazji Dnia Niepodległości Fot. archiwum UMiG Wieliczka
Trzech sokolników w mundurach przypominających ubiór powstańców z 1863 roku pojawiło się na wielickich obchodach 93. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości po raz pierwszy od lat 30. minionego stulecia. Był to znak, że w Wieliczce wznowiło działalność Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół.

Członkowie Sokoła wzięli udział w uroczystościach z okazji Dnia Niepodległości Fot. archiwum UMiG Wieliczka

INICJATYWY. Reaktywowane Towarzystwo Gimnastyczne na początek uruchomi sekcje tenisa stołowego i biegów przełajowych oraz oczywiście - gimnastyki artystycznej

- Na razie zostały uszyte trzy mundury, wzorowane na tych, w jakie ubierali się kiedyś członkowie wielickiego "Sokoła". 11 listopada członkowie stowarzyszenia zaprezentowali sztandar Polskiej Organizacji Wojskowej - tajnej organizacji, która powstała w sierpniu 1914 roku w Warszawie z inicjatywy Józefa Piłsudskiego, w wyniku połączenia działających w Królestwie Polskim konspiracyjnych grup drużyn strzeleckich i Związku Walki Czynnej. Sztandar ten znajduje się na co dzień w zbiorach Muzeum Żup Krakowskich. Wielicki "Sokół" będzie miał jednak własny sztandar, taki sam jak przed laty - zapowiada Magdalena Golonka z Biura Prasowego UMiG w Wieliczce.

Wielickie PTG Sokół zarejestrowano już w KRS. Członkami-założycielami reaktywowanego stowarzyszenia są m.in.: burmistrz Artur Kozioł oraz starosta Jacek Juszkiewicz, a także radny miejski, zawodnik m.in. KS Wieliczanka oraz trener piłkarski - Piotr Klimczyk, Karol Nędza z Górnika Wieliczka i pasjonat sportu - Tomasz Broniowski wiceprzewodniczący zarządu os. Śródmieście. To właśnie trzech ostatnich sokolików reprezentowało nową organizację podczas obchodów Dnia Niepodległości.

Nowy Sokół powstał przy wielickim Centrum Edukacyjno-Rekreacyjnym "Solne Miasto". - Tak się złożyło, że stowarzyszenie to nie wybudowało nigdy w Wieliczce własnej siedziby. Także my nie zamierzamy wznosić gniazda dla "Sokoła", będzie ono ulokowane w "Solnym Mieście" - mówi burmistrz Artur Kozioł, który był inicjatorem reaktywacji stowarzyszenia.

Sokół, który ma być inicjatorem lokalnych wydarzeń, jak każde tradycja przed wszystkim: rekreacyjno - sportowych oraz patriotycznych, będzie się utrzymał ze składek członkowskich. W pierwszej kolejności powstaną tam sekcje tenisa stołowego oraz gimnastyki artystycznej. - Wiemy, że jest w naszej gminie sporo uzdolnionych młodych gimnastyczek - między innymi Magdalena Ślęczka - które teraz muszą dojeżdżać na treningi do Krakowa. Dlatego odnowienie sokolej sekcji gimnastycznej, kiedyś bardzo w Wieliczce silnej, będzie priorytetem - informuje Magdalena Golonka.

Burmistrz Artur Kozioł dodaje, że przy "Sokole" będą uruchamiane treningi głównie w takich dyscyplinach sportu, które obecnie nie mają w mieście i gminie klubów, bazy itp. - Myślimy też o otwarciu sekcji biegów przełajowych, a jakie będą kolejne - pokażą potrzeby i czas. "Sokół" będzie nawiązywał do swych tradycji także poprzez współtworzenie różnorodnych wydarzeń w naszym rejonie - stwierdza gospodarz podkrakowskiego miasta.

PTG Sokół powstało w Wieliczce 9 czerwca 1892 roku. Celem tej organizacji było upowszechnianie gimnastyki oraz społeczno-sportowe wychowanie młodzieży. Sokół stał się szybko także zalążkiem ruchu niepodległościowego. Do stowarzyszenia należało wiele znanych osób, których nazwiska wpisały się na stałe do historii nie tylko miasta i regionu, ale często także kraju. W Towarzystwie Gimnastycznym działali m.in.: dyrygent chóru Lutnia Mieczysław Nigrin; dyrektor Salin, a potem profesor i rektor krakowskiej AGH - Stanisław Skoczylas; burmistrz Wieliczki w latach 1906-1914 - Franciszek Aywas; inżynier górnik Konstanty Słowiński; doktor praw, sekretarz Rady Powiatowej - Kazimierz Szczepański; sędzia Konrad Uhl; notariusz, naczelnik powiatowy Drużyn Sokolich - Emanuel Winter; doktor praw, naczelnik Urzędu Skarbowego - Stanisław Zawisza. W "solnym" Sokole funkcjonowały m.in. sekcje: gimnastyki ogólnorozwojowej, akrobatyki, jazdy konnej oraz strzelecka; organizowano także mecze siatkówki, koszykówki i piłki nożnej.
Wielickie stowarzyszenie, będące jednym z trzydziestu sześciu sokolich gniazd utworzonych na obszarze zaboru austriackiego pod koniec XIX wieku, szybko stało się zalążkiem ruchu niepodległościowego. Pod pozorem uprawianie ćwiczeń gimnastycznych i innych dyscyplin sportu krzewiono patriotyzm, dbano o poziom oświaty itp. Sokole hasła z okresu zaborów to m.in.: "W zdrowym ciele zdrowy duch", "Mierz siły na zamiary", "Ramię pręż, ojczyźnie służ" lub "W jedności siła". Z okazji rocznic narodowych - uchwalenia Konstytucji 3 Maja, powstań listopadowego i styczniowego - sokolnicy organizowali spotkania, przedstawiania, wspólne śpiewanie patriotycznych pieśni itp. W tym czasie w ramach wielickiego Sokoła działał bardzo aktywnie m.in. wykładowca Szkoły Realnej dr Gerard Feliński, który wspólnie z innymi nauczycielami: Stanisławem Chudobą, Pawłem Ciskiem oraz Józefem Wierzbickim, powołał Zespół Prelegentów, prowadzący w powiecie wielickim akcję oświatową na dużą skalę.

Od początku działalności wieliccy sokolnicy pragnęli wybudować własny gmach. "Pierwsze - znaczne - fundusze, które miały przyczynić się do budowy gniazda zostały przeznaczone na Legiony Polskie, a następne zdobyte pieniądze przekazano na prowadzenie wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1920. Natomiast po roku 1918 z różnych przyczyn nie doszło do budowy gniazda" - można przeczytać w kronice wielickiego Sokoła.

W okresie międzywojennym w stowarzyszeniu pracowały sekcje: gimnastyki ogólnorozwojowej, akrobatyki, jazdy konnej oraz strzelecka. "Zajęcia hippiczne odbywały się na łąkach wokół Wieliczki, a konie do ćwiczeń wypożyczano z Żupy Solnej - ze stajni umiejscowionych przy Pałacu Konopków. Zajęcia strzeleckie realizowano na starym wyrobisku piaszczystym Psiej Górce. Gimnastykę wraz z akrobatyką uprawiano w salach Domu Kolejarza, Starej Poczty oraz szkół miejskich. PTG "Sokół" organizował mecze siatkówki, koszykówki i piłki nożnej. Brał też czynny udział w zawodach sokolich organizowanych przez gniazda z: Chrzanowa, Jaworzna, Krakowa, Nowego Sącza, Pilzna, Podgórza, Sosnowca, Strzemieszyc, Zakopanego oraz Lwowa" - zapisał kronikarz stowarzyszenia. Po zakończeniu II wojny światowej PTG przestało istnieć - ostatnie zachowane dokumenty o wielickim "Sokole" pochodzą z 1946 roku.

Niepołomice: z Sokołem od 18 lat

Niepołomickie Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół reaktywowano w październiku 1993 roku, a siedzibę stowarzyszenia ulokowano w przedwojennym gnieździe Sokoła - w budynku przy ul. Kościuszki 18 w Niepołomicach. Dzięki staraniom ówczesnej Rady Miejskiej oraz Zarządu Miasta i Gminy Niepołomice obiekt ten został wkrótce odrestaurowany oraz rozbudowany. Przybyła tam sala gimnastyczna wyposażona w różnorodny sprzęt, dzięki czemu można było uruchomić sekcje gimnastyki artystycznej i gimnastyki dla pań oraz baletową, a także siłownię. Szybko powstały tam również sekcje automobilowa i motocrossowa, a od kilku lat można w Sokole ćwiczyć także kung-fu.
Pod szyldem PTG trenują przede wszystkim dzieci i młodzież. Obecnie stowarzyszenie to dysponuje jedną z najszerszych ofert zajęć pozalekcyjnych w gminie Niepołomice. Zajęcia i treningi odbywają się tam we wszystkie dni tygodnia.

Historia niepołomickiego Sokoła rozpoczęła się w 1902 roku. Członkami-założycielami stowarzyszenia byli m.in.: Mieczysław Reicherberg, który był pierwszym prezesem PTG oraz Franciszek Zięba (pierwszy naczelnik), a także Jan Buś, Aleksander Cachel, Marian Fąfara, Antoni Siwek i Maciej Jarzyna. W 1912 roku przy stowarzyszeniu powstała Drużyna Polowa Sokoła, a dwa lata wcześniej sokolnicy zainicjowali akcję sypania w Niepołomicach Kopca Grunwaldzkiego. Tradycją niepołomickiego PTG były też warsztaty teatralne, wystawiono tam m.in. utwory Aleksandra Fredry, Stanisława Wyspiańskiego i Adama Mickiewicza.

Podczas II wojny światowej Niemcy przemienili gniazdo Sokoła przy ul. Kościuszki w kantynę, co spowodowało, że budynek ten został poważnie zniszczony. Odremontowano go dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku, gdy reaktywowano Sokoła.

Jolanta Białek

[email protected]

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski