2010 - "Polonia quo vadis?"

Dr Jan Olbrycht

Czy sama obecność w Unii Europejskiej gwarantuje Polsce dokonanie kolejnego skoku cywilizacyjnego? W naszym kraju, na podstawie naszych doświadczeń wiadomo, że skok cywilizacyjny to przede wszystkim zmiany w mentalności, zmiany kulturowe, a w konsekwencji zmiany gospodarcze. Bez zmian jakościowych w obszarze szeroko rozumianej kultury nie da się przeprowadzić radykalnych zmian gospodarczych.

Posłużę się w tym miejscu przykładem debaty na temat mobilności transportowej w dużych miastach. Sytuacja dojrzała do tego, by podjąć radykalne kroki poprawiające możliwości przemieszczania się w dużych miastach. Pojawiają się niezwykłe rozwiązania technologiczne usprawniające transport publiczny, ale największą przeszkodą okazuje się mentalność ludzi, którzy pomimo ułatwień nie zamierzają się przesiąść ze swoich pojazdów do nowoczesnych środków transportu publicznego. Dzisiaj głównym problemem nie jest więc technologia, ale zmiana mentalności.

Naszym bogactwem jest wspólne doświadczenie wzajemnej solidarności i współodpowiedzialności. Nie wszystkie współczesne społeczeństwa mają za sobą takie właśnie doświadczenie. To bardzo dobry fundament dla długotrwałego skoku cywilizacyjnego. Zbliżenie się środowisk ludzi świetnie wykształconych i pracowników fizycznych wskazało na możliwość szukania wspólnej platformy działania, ale i wzajemnego szacunku.

DR HAB. KRZYSZTOF SZCZERSKI, Uniwersytet Jagielloński, wicedyrektor Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych

Rozwój cywilizacyjny wymaga balansu uzyskiwanego poprzez "zarządzanie sprzecznościami", czyli system wielopasmowej polityki, uwzględniający różnorodność instrumentów instytucjonalnych. Oznacza to potrzebę współdziałania państwa jako instytucji dobra wspólnego z indywidualnym wysiłkiem pojedynczych osób będących odzwierciedleniem ich wysiłku, przedsiębiorczości i talentu. Te dwa oblicza modernizacji nie mogą się wzajemnie blokować, ani też się nie wykluczają. Skok cywilizacyjny możliwy jest tylko wtedy, gdy obywatele czują zarówno sens własnego działania dla własnego dobra, jak i mają przekonanie, o wartości państwa i dobra wspólnego. Inaczej mówiąc - tak samo wysoko oceniam fakt, że dzięki mniejszym podatkom mogę zainwestować więcej w edukację swoich dzieci, jak i to, że płacę te podatki bez prób ich ominięcia, gdyż wiem, że dzięki temu także inni mają dostęp do lepszych warunków uczenia się.