Kalambury Joyce'a

LITERATURA. Książka "Finneganów Tren" jest podobno wydawniczym Mount Everestem

Nie to zresztą jest najważniejsze. Irlandzki pisarz wynalazł bowiem na potrzeby utworu specjalną mowę - zestaw neologizmów, słownych kalamburów. Stworzył swoją wieżę Babel. Jak podkreślała wczoraj Katarzyna Bazarnik, w książce doliczono się słów pochodzącyh z kilkudziesięciu języków, w tym także polskobrzmiących. Są więc: jajko (ważne słowo, bo Joyce'a bawiło, że jego nazwisko czytane zgodnie z regułami polskiej pisowni brzmi "jojce"), mleko. Są nazwiska Paderewski, Modrzejewska, Niżyński. Jest też herbata. - To słowo, które szczególnie mogło się podobać Joyce'owi jako naturalny kalambur, określenie inne niż w zachodnich językach. Wszędzie korzysta się z przetworzenia chińskiego słowa, w języku polskim dodano jeszcze łacińskie słowo "herba" oznaczające zioło - mówi.

To utwór, który - jak zaznaczał Zenon Fajfer - mówi "całym ciałem". Wydany został w serii "Liberatura", prezentującej książki, w których treść i forma stanowią całość. Tłumaczenie tego utworu autora słynnego "Ulissesa" trwało 10 lat. - Przekładający książkę w takiej sytuacji poznaje siebie. Odczuwa to właściwie fizycznie. Sprawdza, ile ma w sobie uporu, wytrzymałości - twierdzi tłumacz tomu, Krzysztof Bartnicki.

Ta książka - jak żartował, cytując Jana Gondowicza, szef wydawnictwa Piotr Marecki - jest "wydawniczym Mount Everestem". Postanowiono wiernie odtworzyć jej oryginalny kształt, czyli format, czcionkę, zaprojektowaną zgodnie z sugestiami Joyce'a okładkę oraz wyprowadzoną z matematyczno-geograficznych proporcji liczbę stron, jak wiele wskazuje, zaplanowaną przez autora. W oryginale dzieło zawsze wydawane było w 628-stronicowej objętości i taką objętość ma również polski przekład.

Łukasz Gazur