Mediacje zamiast sądu

Tylko w ubiegłym roku mediatorzy pomogli załatwić 539 spraw rozstrzyganych w krakowskim Sądzie Okręgowym i w 12 sądach rejonowych (319 karnych i 220 cywilnych). Z roku na rok rośnie popularność polubownego rozstrzygania spraw. Jednak wciąż wiele osób nie wie, że większość konfliktów, zarówno w sprawach karnych, cywilnych, rodzinnych czy gospodarczych można rozwiązać poza sądem - podczas rozmów, które prowadzi osoba neutralna - mediator.

- Zadaniem mediatora nie jest godzenie stron czy sugerowanie im konkretnego rozwiązania, ale stworzenie im warunków do rozmowy. Strony same muszą uzgodnić warunki ugody rozwiązującej ich konflikt, bo najlepiej wiedzą, na co się mogą zgodzić, a na co nie i co jest dla nich najlepsze - mówi Paweł Wiecha, mediator z 6-letnim doświadczeniem z krakowskiego oddziału Polskiego Centrum Mediacji.

Mediacja jest dobrowolna, nikogo nie można zmusić do polubownego załatwienia sprawy. W każdej chwili można z niej się wycofać, a jeśli nie odpowiada nam prowadzący - poprosić sąd o innego mediatora. Wynegocjowane porozumienie, sformułowane przy pomocy mediatora (musi być poprawne pod względem prawnym) podlega zatwierdzeniu przez sąd. - Największą satysfakcją dla mediatora jest osiągnięcie ugody między stronami, ale w żadnym wypadku nie wolno nam dążyć do niej za wszelką cenę. To zawsze jest autonomiczna decyzja zainteresowanych - mówi krakowski mediator. A największa porażka? - Teoretycznie jest nią niemożność zapanowania nad procesem mediacji i rezygnacja z dalszego jej prowadzenia. Praktycznie to się nie zdarza. Sam jedynie w dwóch przypadkach na ponad 200 zwróciłem stronom uwagę, że jeśli nie zmienią swojego zachowania względem siebie, jeśli nie przestaną na siebie napadać i nie zaczną rozmawiać, to będę musiał zakończyć spotkanie. Poskutkowało - opowiada Paweł Wiecha. I dodaje, powołując się na badania dr hab. Hanny Przybyły-Basisty, że nawet jeśli strony nie zawarły porozumienia, to i tak odczuwają satysfakcję z rozmów prowadzonych w obecności mediatora.

Podczas mediacji można skutecznie załatwić sprawy spadkowe, podział majątku, rozsądnie i za zgodą obu stron ustalić formę spłaty długów. W 2005 r. z przepisów kodeksu cywilnego zniknęło postępowanie pojednawcze, a w jego miejsce pojawiła się możliwość kierowania rozstających się małżeństw na mediację. Mediacje rodzinne od tego czasu stały się jedną z najczęstszych form ustalania warunków opieki nad dziećmi i ich materialnego zabezpieczenia. Ten rodzaj mediacji jest standardem w USA i w Europie. Usługa ma wiele zalet pod warunkiem, że świadczą ją osoby bardzo dobrze przygotowane do pracy z tak delikatną materią, jaką są relacje rodzinne, uczucia i emocje. Porozumienie można uzyskać szybciej i taniej. Mniejsze są zwłaszcza koszty psychiczne. W sądzie, kiedy już raz uruchomi się maszynę procesową, to nie sposób jej zatrzymać. Adwokat zrobi wszystko, żeby wygrać. Skłóceni małżonkowie mówią więc w sądzie rzeczy, których się potem wstydzą. Wtedy nie ma już odwrotu.
Od czterech lat w każdy trzeci czwartek października na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Mediacji. Święto polubownego rozstrzygania sporów wypada właśnie dziś. Ministerstwo Sprawiedliwości oraz organizacje zrzeszające mediatorów organizują wiele akcji promujących ugodowe rozwiązywanie konfliktów. Jutro, 21 października, w Sądzie Okręgowym w Krakowie, w sali nr K-22, w godz. 9.00 - 15.00, zaplanowano otwarte spotkanie z krakowskimi mediatorami. Będzie się można dowiedzieć, jakie sprawy warto rozstrzygnąć w formie mediacji. Jaki ma wpływ ugoda na wysokość kary? Jak załatwić wszystkie formalności i jakie koszty trzeba ponieść. Organizatorami spotkania w Krakowie są: Sąd Okręgowy w Krakowie, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, Polskie Centrum Mediacji Oddział w Krakowie, Stowarzyszenie Psychologiczno-Pedagogiczne "Antidotum" w Krakowie, Centrum ARS przy Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ewa Piłat