Pamięć o „Błękitnym Generale”

- Towarzystwo Pamięci Generała Józefa Hallera i Hallerczyków w Jurczycach jest jedynym stowarzyszeniem w Małopolsce i drugim w kraju, zajmującym się działalnością generała Józefa Hallera.
- Jeszcze niedawno ludzie często mylili Józefa i Stanisława, myśląc, że to jedna osoba. Tymczasem to kuzyni, obaj wielcy patrioci. Warto przypomnieć, że Stanisław, pochodzący z Polanki Hallera w 1940 roku został zamordowany w Charkowie. Generał Józef Haller jeszcze do niedawna nie istniał na kartach historii i w szkolnych podręcznikach, choć jego zasługi dla odzyskania niepodległości Polski są niepodważalne. Zachwycano się Józefem Piłsudskim, który nie był wojskowym, choć doskonałym strategiem i dowódcą. Natomiast generał Haller został na bocznym planie, jakby miał pójść w zapomnienie. My postanowiliśmy zrobić wszystko, aby pamięć o nim przetrwała.

- I poznał Pan dokładnie losy Błękitnego Generała…
- Nie tylko ja, ale wszyscy członkowie Towarzystwa. Przez wiele lat szukaliśmy informacji nie tylko o generale, ale o jego żołnierzach, a także o rodzinie, choć o niej wiele wiemy z ustnych przekazów mieszkańców Jurczyc. To była wielce patriotyczna rodzina. Ojciec był powstańcem styczniowym, a generał od młodych lat angażował się w harcerstwo i Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. To nietuzinkowa postać i nie sposób wymienić jego zasług na wojennych frontach i w działalności niepodległościowej. Był dowódcą II Brygady Legionów Polskich. We Francji stworzył Błękitną Armię, dowodził Frontem Północnym w czasie Bitwy Warszawskiej. Ponieważ potępił przewrót majowy Piłsudskiego, przeniesiono go w stan spoczynku. Jednak, gdy wybuchła II wojna światowa udał się do Francji, by wspierać tworzący się rząd Władysława Sikorskiego.

- Jego siostry, Anna i Ewa, pozostały w majątku w Jurczycach.

- Wielu mieszkańców jeszcze pamięta oświatową i dobroczynną ich działalność. Warto wspomnieć, że to one zbudowały szkołę, która funkcjonowała w Jurczycach do 1997 roku. Teraz mieści się w niej Izba Pamięci Rodu Hallerów i Hallerczyków, w której zgromadzono wiele pamiątek. Przekazują je potomkowie rodu Hallerów i błękitnych żołnierzy. Muszę też podkreślić dużą rolę i pomoc w naszych działaniach, zwłaszcza po założeniu Towarzystwa, wielkiego miłośnika Błękitnego Generała - Czesława Skonki, prezesa Stowarzyszenia Miłośników Tradycji „Mazurka Dąbrowskiego” w Pucku. Puck to miasto, gdzie generał Józef Haller dokonał zaślubin Polski z morzem.

- Krążą różne opowieści o wrzuceniu do morza pierścienia przez generała. Podobno nie było tak, jak opisują to wydarzenie podręczniki i jak namalował go Wojciech Kossak na obrazie „Zaślubiny Polski z morzem”

- My opieramy się na wiarygodnej, pisemnej relacji naocznego świadka i uczestnika ceremonii zaślubin, bosmanmata Stanisława Wojciechowskiego ze sztabu generała Hallera. Generałowi nie udało się wrzucić pierścienia do wody skutej lodem, choć wycięto w niej przeręblę, jednak pierścień zatrzymał się na lodzie. Sytuacja była niezręczna, ale uratował ją pułkownik Stanisław Skrzyński, który konno ruszył do pierścienia, a koń kopytami skruszył lud i wtedy pierścień wpadł do morza. Uważam, że nie ma to specjalnego znaczenia, bo bardziej chodziło o pokazanie światu, że po 123 latach niewoli Polska odzyskała dostęp do Bałtyku.

- W sobotę i w niedzielę odbędą się uroczystości związane z rocznicą urodzin gen. Hallera, jego Rokiem i zwycięskiej Bitwy Warszawskiej .

- Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił ten rok rokiem generała Józefa Hallera. Ma więc on coraz bardziej znaczącą rangę w dziejach Polski. A my czujemy się zobowiązani do przypominania o jego oddaniu w walce o niepodległość Polski.

Rozmawiała Ewa Tyrpa

WIDEO: Magnes. Kultura Gazura - odcinek 16

Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, Nasze Miasto