Ograniczenie ruchu aut nie wystarczy

- Z powodu ogromnego smogu wiszącego nad miastem prezydent Krakowa Jacek Majchrowski polecił ograniczenie wjazdu samochodów powyżej 3,5 tony do centrum miasta. To dobry pomysł?

- To jeden ze sposobów, które w jakimś stopniu mogą pomóc w rozwiązaniu tego problemu. Trudno mi jednak ocenić, jak bardzo może to pomóc. Obecnie mamy problem ze smogiem typu londyńskiego, który występuje w warunkach dużej wilgotności powietrza, braku nasłonecznienia i niskiej temperatury, czyli jesienią i zimą. Ten rodzaj smogu składa się z cząstek wilgoci, różnego typu pyłów zawieszonych, tlenku węgla i tlenków siarki. Udział motoryzacji w tym typie smogu jest stosunkowo niewielki i według wstępnych szacunków nie jest większy, niż kilka do kilkunastu procent.

- Dym z rur wydechowych nie ma groźnego wpływu na powietrze?

- Z rur wydobywają się szkodliwe cząstki stałe, które zawierają związki, które szybko wchodzą w reakcje chemiczne. W motoryzacji są to wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, wśród nich m.in. słynny benzoalfapiren. W spalinach są zawarte cząstki o najmniejszych wymiarach, które najlepiej są wchłaniane przez organizmy żywe i to powoduje ogromne zagrożenie. Motoryzacja nie jest więc głównym emitentem cząstek stałych, ale z pojazdów wydobywa się duża liczba bardzo szkodliwych cząstek o najmniejszych rozmiarach.

- Najwięcej wydobywa się ich z samochodów stojących w korkach?

- Akurat w korku, kiedy silnik auta pracuje z małym obciążeniem, to nie jest taki problem. Największa emisja cząstek stałych, a także toksycznych składników gazowych, następuje przy większym obciążeniu, na przykład, kiedy gwałtownie przyspieszamy.

- W przypadku jeżdżących samochodów szkodzą tylko spaliny z rur wydechowych?

- Szkodzą nie tylko cząstki emitowane w spalinach, ale też cząstki z użycia okładzin ciernych oraz opon. Trzeba mieć też na uwadze, że jadące samochody powodują ruch powietrza. A trzeba pamiętać, że w Krakowie od wielu dni nie było opadów deszczu. Na powierzchni dróg zalega więc dużo pyłów.

- Jaki to ma wpływ na tworzenie się smogu?

- Jeżeli nie ma wiatru to pojazdy powodują ruch tych pyłów. Kilka dni bezwietrznej i bezdeszczowej pogody spowodowało, że obecnie na ulicach Krakowa jest mnóstwo różnego typu pyłów naniesionych dużo wcześniej, w tym ze Śląska. Trzeba więc też zapobiegać zagrożeniu poprzez częste mycie ulic. Tak się robi w krajach zachodniej Europy. Tam samochody nie brudzą się tak jak u nas. Trzeba jednak zwracać uwagę na temperaturę. Nie radziłbym zmywania ulic w dniach, w których temperatura spada blisko zera stopni. Gdybyśmy w takiej sytuacji zaczęli na drogi wylewać wodę, to zrobiłaby się ślizgawica. Przy wyższej temperaturze powinno się jednak uruchomić jednostki miejskie i zmywać ulice.

- Da się procentowo określić, jaki jest udział w krakowskim smogu ruchu samochodów?

- Oceniam, że w odniesieniu do smogu, który w ostatnich dniach występuje w Krakowie, wynosi on od kilku do kilkunastu procent. Można więc z dużym przybliżeniem założyć, że około 10 procent pyłów unoszących się w powietrzu emituje motoryzacja. Cała reszta to emisja przemysłowa, komunalna, czyli pochodząca od spalania w piecach i różnego typu paleniskach. Są też pyły naturalne, takie jak cząstki pochodzące z wietrzejącej gleby (głównie krzemionka), a także w niektórych porach roku - także pyłki roślinne.

- Byłby Pan za tym, aby w dni, w których są przekroczone normy zanieczyszczenia powietrza, ograniczać ruch samochodów w całym mieście albo wręcz zamknąć ulice Krakowa dla prywatnych aut?

- Tak drastyczne metody powinno się głównie stosować w przypadku smogu kalifornijskiego, za który głównie odpowiada motoryzacja. W tym rodzaju smogu, nazywanym też fotochemicznym, duży udział mają toksyczne składniki spalin emitowanych z pojazdów, takie jak np. tlenki azotu, węglowodory i tlenek węgla.

Biorą one udział w reakcjach fotochemicznych, do których dochodzi przy bardzo dużym nasłonecznieniu, wysokiej temperaturze, braku ruchu powietrza i dużym ruchu samochodowym. Jeżeli mówimy o smogu, jaki obecnie mamy w Krakowie, to musimy liczyć się z tym, że jeżeli nawet całkowicie zakazalibyśmy ruchu samochodów na ulicach to i tak nie zlikwiduje to całkiem problemu. To muszą być połączone działania z ograniczaniem emisji szkodliwych pyłów związanym z paleniem w piecach.

- Prezydent Majchrowski apeluje, aby nie wsiadać do aut tylko przesiąść się na komunikację zbiorową.

- Też o to apeluję. Zawsze zmniejszenie ruchu samochodowego zmniejsza problem smogu. Ograniczenie przez prezydenta Krakowa wjazdu do centrum dla pojazdów powyżej 3,5 tony to krok w dobrym kierunku. Duże samochody nie zawsze są w dobrym stanie technicznym. Po drugie, takie pojazdy powodują duży ruch powietrza i zgarnianie pyłów z poboczy. To nie jest jednak krok, który radykalnie poprawi sytuację. Jak już wspomniałem, ograniczanie ruchu samochodowego podczas smogu na pewno przyniesie korzyści, ale to nie wystarczy.