Niepełnosprawni uczą się chodzić

Piotr od niedawna ćwiczy na lokomacie pod okiem terapeuty Mateusza Radzkiego. Robi postępy, ale przed nim jeszcze wiele pracy. Fot. Dorota Dejmek

- Lokomat to innowacyjny robot, który wspiera reedukację chodu osób niepełnosprawnych. Dzięki urządzeniu osoby, które na co dzień poruszają się na wózkach lub z innym zaopatrzeniem ortopedycznym, po założeniu ortez robota, mogą pochodzić w wirtualnej rzeczywistości. To pierwsze na świecie urządzenie, które umożliwia zautomatyzowaną terapię chodu oraz jest rozszerzeniem i uzupełnieniem rehabilitacji.

- Czy to oznacza, że po treningach chorzy wstaną z wózków i będą mogli samodzielnie chodzić?

- Na pewno nie wszyscy i nie od razu. Urządzenie pomaga przywracać zdolność chodzenia osobom z uszkodzeniem centralnego układu nerwowego, schorzeniami neurologicznymi oraz urazami po wypadkach. Ale jedynie długotrwała terapia ma udowodnioną skuteczność. Potrzeba więc wiele sesji przeprowadzanych dwa, trzy, czasem więcej razy w tygodniu. Wówczas wyniki są rzeczywiście bardzo dobre. Terapia chodu z zastosowaniem Lokomatu jest z powodzeniem stosowana w krajach Europy i Ameryki, a jej skuteczność potwierdza wiele prób klinicznych.

- Jak przebiega trening?

- Lokomat składa się z bieżni oraz systemu dynamicznego odciążenia, do którego trzeba umocować pacjenta. Umożliwia to trening również osobom, które nie są w stanie ćwiczyć pod pełnym obciążeniem własnej masy ciała. Czas treningu dostosowany jest indywidualnie do pacjenta, zwykle jest to 20-60 minut. Parametry chodu - prędkość, długość kroku, zakresy ruchu w stawach biodrowych i kolanowych można dla każdego rehabilitowanego ustawiać dowolnie. Lokomat wspierany jest nowoczesnym interface'm komputerowym, który pozwala na rehabilitację z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości.

- Czyli system wymusza prawidłowy wzorzec chodu?

- Tak, urządzenie pozwala na precyzyjne wykonanie cykli chodu o wzorcu maksymalnie zbliżonym do naturalnego. Jest to niezbędny element w reedukcji utraconej lub zaburzonej funkcji chodu, stymuluje bowiem tworzenie się nowych połączeń nerwowych w centralnym układzie nerwowym. Takie warunki ciężko jest uzyskać w tradycyjnej terapii, gdzie - niestety - często dochodzi do utrwalania się patologicznych wzorców chodu.

- W jakich przypadkach można stosować Lokomat?

- Rehabilitacja z wykorzystaniem tej technologii wskazana jest między innymi dla osób po udarach, urazach rdzenia kręgowego lub mózgu, dla pacjentów ze stwardnieniem rozsianym oraz mózgowym porażeniem dziecięcym. Lokomat wykorzystuje się również u pacjen- tów po wszczepieniu endoprotez, u chorych cierpiących na choroby zwyrodnieniowe stawów kończyn dolnych, rdzeniowy zanik mięśni, chorobę Parkinsona lub u osób, u których mięśnie są osłabione z powodu braku ruchu.

- Terapeuta może zaobserwować, jak stopniowo poprawia się stan pacjenta. Ale czy możliwa jest obiektywna ocena skuteczności prowadzonej terapii?

- Sam Lokomat posiada znaczne możliwości oceny prowadzonej terapii, ale my w naszym szpitalu stosujemy jeszcze dodatkowe narzędzie - bezprzewodową elektromiografię powierzchniową (EMG). Jesteśmy jedynym ośrodkiem w Polsce, który połączył rehabilitację z użyciem Lokomatu z jednoczesnym zastosowaniem EMG. Umożliwia to terapeutom pełną ocenę skuteczności prowadzonej terapii i ocenę poziomu reakcji mięśniowej na zastosowane bodźce.
- Czy EMG stosuje się tylko do oceny stanu pacjentów rehabilitowanych z użyciem Lokomatu?

- Nie tylko. EMG jest urządzeniem badającym aktywność dowolnie wybranych mięśni powierzchownych. Przypomina to pomiar aktywności mięśnia sercowego, czyli EKG, z tą różnicą, że pomiar pochodzi z mięśnia szkieletowego, a nie z serca. Badanie wykorzystane jest m.in. w celach diagnostycznych, do oceny skuteczności przeprowadzonej fizjoterapii oraz dzięki informacji zwrotnej, którą otrzymuje pacjent w trakcie rehabilitacji, do pracy terapeutycznej. EMG daje możliwość obiektywnej oceny skuteczności zastosowanej fizjoterapii. Możemy sprawdzić, na ile rehabilitacja jest skuteczna dla chorego.

Rozmawiała Dorota Dejmek