Nienawiść

Zbigniew Bartuś: KWADRATURA KULI

Tamten kwiecień to było istne piekło. Ciągle w niej siedzi, straszy po nocach i za dnia. Przemierzyła 9 tysięcy kilometrów, by zrozumieć, jak do piekła doszło i zapytać, jak się z piekła wychodzi. Spacerujemy spod muzeum Auschwitz (które przez dwa dni zwiedzała) do supernowoczesnej biblioteki po drugiej stronie Soły.

Patrząc na Afrykankę, myślę w duchu, jak wiele nas różni: fizycznie, kulturowo, mentalnie. Jakby wiedząc o tym, mówi, że dwie trzecie mieszkańców jej kraju, Rwandy, to praktykujący katolicy. Że jej ulubioną piosenkarką jest Rihanna. Oraz że jak się tak przyglądała Auschwitz, zjawiskom i mechanizmom, które do Auschwitz doprowadziły, to znalazła zdumiewająco wiele podobieństw do tego, co przeżyła w kwietniu 1994 jako dziecko. Przede wszystkim fakt, że źródłem każdej zbrodni jest pogarda i nienawiść.

19 lat temu od maczet trzymanych w dłoniach sąsiadów zginęło w Rwandzie milion ludzi. Kraj jest przez to młody – średnia wieku to 19 lat. Tyle samo, co w Polsce zaraz po drugiej wojnie (obecnie dobija do 40.). I tu, i tam – w odstępie półwiecza – doszło do niewyobrażalnego ludobójstwa. Od II wojny Europa zdążyła się otrząsnąć, pojednać, zjednoczyć i – cokolwiek mówić o trwającym kryzysie – pozostaje oazą demokracji i dobrobytu. A co z pamięcią?

Podróżując po Europie, Nandipa zauważyła, że Polacy, Niemcy, Francuzi, Węgrzy, Anglicy zachowują się tak, jakby lekcja z przebaczenia, pojednania i tolerancji została raz na zawsze odrobiona. Jakbyśmy mieli gwarancję, że droga z Auschwitz do biblioteki wiedzie w jedną tylko stronę. Rwandyjka wie, że takiej gwarancji nie ma. Jej doświadczenie jest zbyt świeże. Dlatego dziwi się i boi, widząc u nas tyle pogardy i nienawiści.