Największy teleskop na świecie

Prof. Michał Ostrowski Fot. archiwum Michała Ostrowskiego

Rozmowa z prof. MICHAŁEM OSTROWSKIM z Obserwatorium Astronomicznego UJ

- Obserwatorium astronomii gamma High Energy Stereoscopic System (H.E.S.S.) wNamibii (na południowej półkuli) jest zarządzane przez zespół ok. 180 naukowców z12 państw. Polskę reprezentuje kilkunastoosobowa grupa astrofizyków, w tym pięciu badaczy zObserwatorium Astronomicznego UJ. Polska zainwestowała wsumie w**ten projekt badawczy ponad 3 mln zł.

- Czy przez teleskop będzie można obserwować gwiazdy?

- Nie, jest on przeznaczony docałkiem innych obserwacji, gwiazdy jedynie utrudniają nam pomiary krótkich błysków światła generowanych przez wysokoenergetyczne promienie gamma. Nowy teleskop umożliwi dokładniejsze zbadanie wielu kosmicznych źródeł promieniowania wysokich energii. Przyczyni się zapewne nie tylko doszeregu nowych odkryć wdziedzinie astrofizyki, ale może też fizyki fundamentalnej, przyposzukiwaniu ciemnej materii oraz efektów kwantowej grawitacji. Możemy spróbować odpowiedzieć nastawiane odstu lat pytanie, skąd się biorą docierające doZiemi cząstki onajwyższych energiach.

- Czy te badania przybliżą nas do odpowiedzi na pytania o początek wszechświata?

- Tak, jak każde badania wastrofizyce. Teleskop będzie jednak przede wszystkim zajmował się badaniem kosmicznych akceleratorów, tym, gdzie iwjakich warunkach przyspieszają one cząstki doenergii często znacznie większych niż wWielkim Zderzaczu Hadronów LHC wCERN-ie.

- Więcej dowiemy się o czarnych dziurach?

- Część promieniowania gamma jest wytwarzana wprocesach, które dzieją się wsąsiedztwie czarnych dziur. Dzięki temu dowiemy się więc więcej oczarnych dziurach iprocesach, które zachodzą w**ich otoczeniu.

- Jak duży jest ten teleskop?

- Nowy teleskop ma masę ponad 600 ton i 28-metrowe zwierciadło, o powierzchni porównywalnej do dwóch kortów tenisowych. Teleskop rozpoczął obserwacje 26 lipca 2012 roku. W sumie kosztował on ponad 12 mln euro, z czego większość pokryły Niemcy i Francja, ale Polska jest trzecim z państw, które sfinansowały ten największy na świecie instrument. Z nowym teleskopem obserwatorium znacznie wzmocniło swoją pozycję światowego lidera w takich badaniach, będziemy mogli sięgnąć głębiej w naturę wszechświata niż nasi konkurenci na północnej półkuli Ziemi, w Stanach Zjednoczonych i na Wyspach Kanaryjskich.

Rozmawiała

Agnieszka Maj