Feliks Księżarski, krakowski architekt

Był synem Wojciecha Księgarskiego, kupca i adiunkta policji oraz Elżbiety Taroni. Ukończył krakowskie liceum św. Anny, a następnie przez dwa lata studiował na Wydziale Filozoficznym UJ. Potem kształcił się na politechnikach w Monachium i w Karlsruhe.

Praktykę budowlaną odbył w Strasburgu, wykonując m.in. pomiary tamtejszej gotyckiej katedry. Popierany przez polską emigrację ukończył we francuskim Metzu wojskową szkołę artylerii i inżynierii. Potem przez cztery lata pracował w Paryżu jako konduktor dróg i mostów.

Do Krakowa powrócił w 1849 r., ale nie mógł znaleźć zajęcia zgodnego ze swoimi kwalifikacjami, jako że ruch budowlany w mieście był w tym czasie słaby. Bezskutecznie ubiegał się o stanowisko profesora matematyki elementarnej, niwelacji i miernictwa w (istniejącym od 1834 r.) krakowskim Instytucie Technicznym.

Dopiero dwa lata później zatrudniono go tam jako „zastępcę profesora” rysunku architektonicznego i perspektywy. Od 1855 r. był też asystentem w katedrze budownictwa. Gdy jednak po opróżnieniu katedry wbrew swoim nadziejom nie został w niej profesorem, rozczarowany zrezygnował z pracy w Instytucie.

Zatrudnił się (początkowo jako bezpłatny praktykant) przy rozpoczętej niedawno budowie fortyfikacji austriackich wokół miasta, związanych z przekształcaniem Krakowa w twierdzę. W 1852 r. uzyskał uprawnienia budowlane, co znacznie poprawiło jego sytuację zawodową.

Dwa lata później uzyskał stały etat w krakowskim starostwie, w tamtejszym oddziale budownictwa. Jak pisze autorka biogramu Księżarskiego, Anna Żeleńska-Chełkowska, odtąd piął się po szczeblach kariery urzędniczej. Był praktykantem, elewem, asystentem inżyniera, inżynierem, nadinżynierem, a wreszcie radcą budowlanym w Namiestnictwie we Lwowie.

W swojej działalności budowlanej Księgarski był zwolennikiem stosowania stylów historycznych, tzn. nawiązywania do dawnych form budownictwa. Najwięcej jego realizacji powstało w stylu neogotyckim.

Taki właśnie charakter miały kościół w Chochołowie (1853), kaplica św. Bronisławy pod Kopcem Kościuszki (1861), fort Kościuszko (1856) i najważniejsze chyba jego dzieło - Collegium Novum UJ (1887). Z kolei neoromański był kościół Felicjanek w Krakowie (1883), a neorenesansowy gmach Namiestnictwa we Lwowie. Przebudował też Dom Zdrojowy w Krynicy, a w 1862 r. wybudował tam Nowe Łazienki.

Prócz budowania Księżarski zajmował się także konserwacją zabytków. „Było to zagadnienie wówczas nowe, nie zawsze, według dzisiejszych pojęć, odpowiednio rozwiązywane” - pisze Anna Żeleńska-Chełkowska.

Księżarski kierował np. zarządzoną przez austriackie władze wojskowe przebudową zamku wawelskiego, podczas której dokonano wielu zniszczeń adaptując zamek na koszary. Prawdopodobnie to właśnie on zaprojektował gmach wzniesionego tam szpitala wojskowego, który stoi do dziś.

Kierował też restauracją Collegium Maius (1864-1870), przy której popełnił wiele błędów konserwatorskich. Dokonał nadbudowy pałacu w Łubnicach, przygotował projekt odnowienia kaplicy Lipskich w katedrze wawelskiej, przebudował częściowo pałac w Gumniskach koło Tarnowa i opracował projekt restauracji katedry tarnowskiej. W swoich czasach Księżarski uznawany był za autorytet w sprawach konserwatorskich.

Brał udział we wszystkich inicjatywach związanych z opieką i konserwacją zabytków sztuki i architektury, np. w 1865 r. był członkiem komitetu odnowienia ołtarza Wita Stwosza. Wypowiadał się w dyskusjach na temat umiejscowienia pomnika Mickiewicza w Krakowie. Należał do komitetu budowy pomnika Kościuszki.

Po uzyskaniu stanowiska w Namiestnictwie przeniósł się na pewien czas do Lwowa. Był tam m.in. członkiem Komisji Egzaminów Rządowych przy Politechnice. Zmarł 8 kwietnia 1884 r. w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim.