Choroby przyzębia atakują też dzieci. Wczesna diagnoza jest kluczowa!

Mitem jest, że paradontoza to choroba wyłącznie ludzi starszych. Owszem, najczęściej zdarza się u pacjentów dorosłych. Ale nie tylko. Chorować mogą dzieci i nastolatki. Według badań prowadzonych w wybranych polskich miastach, kłopoty z przyzębiem ma 50 proc. 7-latków i aż 75 proc. 12-latków.

Zapalenie dziąseł

Paradontoza, inaczej zapalenie przyzębia, to przewlekła choroba tkanek miękkich jamy ustnej spowodowana płytką nazębną, czyli lepkim nalotem złożonym z bakterii (głównie Gram-ujemnych, m.in. Porphyromonas gingivalis, Tannerella forsythia czy Treponema denticola) i resztek jedzenia, które gromadzą się na powierzchni zębów. Jeśli płytka nie jest usuwana poprzez właściwą higienę jamy ustnej, utwardza się i przekształca w kamień nazębny. Kamień z kolei osadza się wzdłuż linii dziąseł, podrażnia je i powoduje miejscowy stan zapalny, a także cofanie się dziąseł oraz powstawanie kieszonek zębowych. Jeśli na wczesnym etapie nie zareagujemy i infekcja dziąseł się rozwija, bakterie zaczynają wnikać w kieszonki przyzębne i eksplorować odsłonięte korzenie. Procesy niszczące tkanki ostatecznie mogą zaatakować kość, w której osadzony jest ząb, co przejawia się jego ruchomością, w najgorszym wypadku utratą - tak w skrócie wygląda geneza paradontozy.

- Rodzice czasem się dziwią: Paradontoza u dziecka? Jak to możliwe? - mówi lek. stom. Monika Stachowicz, periodontolog z Centrum Leczenia i Profilaktyki Paradontozy Periodent. - Niestety, możliwe. Chociaż większość dzieci nie jest podatna na typową paradontozę i schorzenia przyzębia u dzieci występują zdecydowanie rzadziej niż u dorosłych, to z kolei mają bardziej gwałtowny i szybki przebieg. To genetyczne rodzaje paradontozy i często wymagają leczenia antybiotykami lub zabiegów chirurgicznych. Są wśród nich zapalenie dziąseł i agresywne zapalenie przyzębia.

Schorzenia przyzębia dzielimy na zapalenia dziąseł (gingivitis) oraz zapalenia przyzębia (periodontitis). Według American Academy of Periodontology, zapalenie dziąseł (gingivitis) o różnym nasileniu jest niemal powszechnym objawem u dzieci i młodzieży. Szczególnie często występuje u nastolatków. Dlaczego? Sprzyjają temu zmiany hormonalne związane z okresem dojrzewania, przez co tkanki miękkie są bardziej podatne na stany zapalne. Częstotliwość występowania zapalenia dziąseł w tym okresie wzrasta o 50-99 procent, a najbardziej zagraża nastolatkom w wieku 14-16 lat.

- Szczególnie może dotyczyć to dziewcząt, gdy już miesiączkują - dodaje dr Stachowicz. - Podwyższony wówczas poziom hormonów płciowych, głównie progesteronu i w mniejszym stopniu estrogenów, zwiększa krążenie krwi w tkankach dziąseł. Może to spowodować ich nadwrażliwość i ostrzejszą reakcję zapalną na wszelkie podrażnienia, np. resztki jedzenia czy płytkę nazębną. Dolegliwość zaczyna się od obrzęku i tkliwości dziąseł, które są zaczerwienione i mają tendencję do krwawienia.

Zapalenie dziąseł spowodowane hormonami zwykle występuje przy większej ilości zębów. Można mu zapobiegać poprzez regularną higienę jamy ustnej: szczotkowanie i nitkowanie szczelin międzyzębowych oraz kontrolowanie zdrowia jamy ustnej u dentysty. Zapalenie dziąseł jest stosunkowo łagodnym stanem i jest odwracalne, gdy wdrożymy leczenie. W innym wypadku może ewoluować w zaawansowaną postać choroby przyzębia.

Zapalenie przyzębia

Groźniejsze dla zdrowia jamy ustnej dziecka są zapalenia przyzębia, czyli stany zapalne obejmujące głębsze warstwy przyzębia. Agresywne zapalenie (aggressive periodontitis), nazywana niegdyś młodzieńczym zapaleniem przyzębia, dotyczy ludzi młodych, przed 25. rokiem życia, w tym również dzieci i nastolatków. Postępuje szybko, charakteryzuje się niewielką ilością płytki i kamienia nazębnego oraz znaczną utratą kości wyrostka zębodołowego (zanik kości), co w konsekwencji może prowadzić do rozchwiania i wczesnej utraty zębów. Przyczyną są zaburzenia immunologiczne w odpowiedzi na czynnik infekcyjny. Dodatkowo przebieg schorzenia mogą modyfikować geny, zła higiena jamy ustnej, a także choroby ogólnoustrojowe występujące u dziecka, np. cukrzyca, białaczka lub zespół Downa.

Agresywne zapalenie przyzębia dzieli się z kolei na zlokalizowane i uogólnione. Zlokalizowane występuje miejscowo, zazwyczaj w wieku dojrzewania, i dotyczy najczęściej szóstek oraz siekaczy. Uogólnione dotyczy większej liczby zębów. Młodzi pacjenci ze zdiagnozowanym agresywnym zapaleniem przyzębia to grupa szczególnego ryzyka. Jeśli rodzic odpowiednio wcześnie nie zgłosi się z dzieckiem do stomatologa, może dojść do utraty zębów stałych. Taki pacjent musi się również znajdować pod stałą opieką periodontologa przez całe życie. Schorzenia przyzębia dają dość specyficzne objawy. W przypadku młodych pacjentów uwagę powinny zwrócić: krwawienie dziąseł, np. podczas szczotkowania lub nitkowania, obrzęknięte, tkliwe lub jaskrawoczerwone dziąsła, recesja dziąseł, czyli ich cofnięcie się i odsłonięcie korzeni (taki ząb wygląda na dłuższy od pozostałych) oraz nieświeży oddech - szczególnie, jeśli przykry zapach z ust nie ustępuje po umyciu zębów. Niestety, czasami dolegliwości, szczególnie na początku, mogą występować bezobjawowo i zostają wykryte przypadkowo, np. przed planowanym leczeniem ortodontycznym u nastolatka.

Dentysta pomoże

Leczenie schorzeń przyzębia zależy od przebiegu infekcji, wieku i ogólnego stanu zdrowia dziecka. W łagodnych przypadkach standardem jest usuwanie kamienia nazębnego podczas zabiegu profesjonalnej higienizacji, co powinno zlikwidować stan zapalny. Z kolei terapia pacjentów z agresywnym zapaleniem przyzębia wymagać może współpracy różnych specjalistów: periodontologa, stomatologa ogólnego, chirurga, a czasami również ortodonty. Elementami terapii periodontologicznej są m.in. antybiotykoterapia oraz zabiegi chirurgiczne, które rekonstruują uszkodzone tkanki. U dzieci i młodzieży można również zastosować małoinwazyjny system Vector, który bazuje na wykorzystaniu ultradźwięków oraz drobnych cząsteczek hydroxyapatytu. Za pomocą urządzenia stomatolog zdezynfekuje tkanki, usunie złogi poniżej linii dziąseł oraz oczyści kieszonki dziąsłowe. Zastosowanie systemu Vector pozwala złagodzić stany zapalne i uniemożliwić postęp choroby bez potrzeby chirurgicznej interwencji.

- Jeśli u dziecka występuje ciężka postać paradontozy, szczególnie wykazująca cechy opornej na leczenie, należy zwrócić uwagę na jego zdrowie ogólne - podkreśla periodontolog.