Letni wyzysk "na próbę"

Michał w restauracji przy ul. Grodzkiej zarabia 5 zł na godzinę. Miesięcznie, razem z nadgodzinami, ledwo wyrabia tysiąc zł. Magda, w kawiarni w Rynku, zgodziła się pracować za 4,5 zł na godzinę. – To nie wyzysk – przekonują. – W gastronomii wypłata to i tak tylko dodatek do napiwków – tłumaczą.

To od lat niezmienny obrazek w większości krakowskich lokali gastronomicznych. Szczególnie w okresie letnim. – Nie bawię się w umowy z młodymi, którzy przychodzą na miesiąc–dwa, a później odejdą. Zawieram prosty układ: ja za nich nie płacę składek, ale w zamian gwarantuję podstawę pensji i napiwki. Nikt nie narzeka – mówi wprost właściciel restauracji na Starym Mieście.

Taki układ jest możliwy dzięki wykorzystaniu luk w Kodeksie pracy.

– Nasze kontrole pokazują, że powszechne jest zjawisko tak zwanego pierwszego dnia w pracy. Pracodawca umawia się z pracownikiem, że gdyby przyszła kontrola, to ma powiedzieć, że dopiero dzisiaj zaczął pracować i jeszcze nie zdążył podpisać umowy – tłumaczy Anna Majerek, rzeczniczka Okręgowego Inspektoratu Pracy w Krakowie. To wystarczy, bo zgodnie z kodeksem umowę najpóźniej można podpisać właśnie w pierwszym dniu pracy.

Inna sprawa, że wielu młodych ludzi umowy wcale nie oczekuje. – Zależy mi tylko na tym, żeby dorobić przed rozpoczęciem studiów. Pracuję co drugi dzień, dostaję napiwki, i wiem też, że z wypłatą pensji nie ma problemów. A do emerytury czy do CV praca kelnera nie- wiele mi wniesie – mówi Dominik z restauracji w samym sercu Rynku Głównego.

Problemy pojawiają się jednak wtedy, kiedy pracodawcy wykorzystują łatwowierność zatrudnianych. Wielu młodych nie wie, jakie mają prawa, więc zgadzają się na wszystkie warunki przedstawiane przez potencjalnego pracodawcę.

– Zgadzają się więc na pracę bez żadnej umowy czy na tak zwaną „próbę”, wierząc, że za kilka dni umowa zostanie zawarta. Niestety, muszą mieć świadomość, że podejmują ryzyko, że po dwóch czy trzech tygodniach mogą usłyszeć: „nie sprawdziłeś się na swoim stanowisku i nie będziesz już tu pracował”. Najczęściej też nie otrzymują należnego wynagrodzenia za przepracowany okres – ostrzega Anna Majerek.

Pierwsze zgłoszenia w takich sprawach podczas tych wakacji już wpłynęły do OIP w Krakowie. Przykładowo, kilka dni temu zgłosiła się dziewczyna, która sprzedawała lody na Rynku Głównym. Po miesiącu została zwolniona i nie otrzymała wynagrodzenia.

– To charakterystyczna sytuacja, pokazująca pułapki sezonowego zatrudnienia. Tak niektórzy pracodawcy potrafią sobie ustawić cały sezon – wskazuje Anna Majerek.

Dlatego Okręgowy Inspektorat Pracy w Krakowie prowadzi akcję „Szlakiem Pierwszej Pracy”. W jej ramach w kilku popularnych miejscowościach turystycznych w Małopolsce stanie niebieski namiot, w którym udzielane będą porady dotyczące właśnie zatrudnienia.

– Osoby podejmujące pracę w okresie wakacyjnym niech dokładnie czytają proponowane im umowy, w razie wątpliwości mogą konsultować się z nami na naszych stoiskach lub zgłaszać po poradę w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu, a w razie potrzeby złożyć skargę na pracodawcę – będziemy podejmować interwencję – zapewnia rzeczniczka Okręgowej Inspekcji Pracy w Krakowie.

GDZIE SZUKAĆ PORADY
Porady dotyczące zatrudnienia w ramach akcji Szlakiem Pierwszej Pracy:
- 20 – 22 lipca – w Białce Tatrzańskiej (ul. Środkowa 179).
- 23 – 24 lipca – Bukowina Tatrzańska (Termy Bukovina, ulica Sportowa 22).
- 25 – 26 lipca – Czchów (Rynek).
- 27 – 29 lipca – Gródek nad Dunajcem (teren przy Zespole Szkół w Gródku, ulica Chodkiewiczów 18).
- 30 – 31 lipca – Oddział OIP w Tarnowie (ul. Mostowa 7) oraz Oddział OIP w Nowym Sączu (ul. Długosza 73).
- 3 – 5 sierpnia – OIP w Krakowie, (pl. Szczepański 5).
- 7 sierpnia – Galeria Krakowska (ul. Pawia 5).

[email protected]