Kto i na jakich warunkach może uzyskać rentę chorobową

Renta chorobowa jest przyznawana z uwagi na niezdolność do pracy wynikającą ze złego stanu zdrowia, a nie - jak uważa się potocznie - z uwagi na zły stan zdrowia. Oznacza to, że sam fakt choroby nie stanowi podstawy do ubiegania się o rentę. Istotne jest to, czy choroba skutkuje brakiem zdolności do wykonywania pracy.

Orzeczenie o niezdolności do pracy wydaje lekarz orzecznik ZUS. Po tym, jak osoba zainteresowana otrzymaniem renty złoży wniosek o jej przyznanie, zostanie poddana badaniu przez lekarza orzecznika. Będzie ono przeprowadzone w siedzibie orzecznika, a jeśli stan zdrowia ubezpieczonego na to nie pozwala - w domu ubezpieczonego.

Badanie ma niewiele wspólnego z tym, które przeprowadza lekarz rodzinny lub specjalista. Polega ono przede wszystkim na ocenie, czy schorzenia przeszkadzają danej osobie w wykonywaniu pracy zawodowej. Wiedzę o jej stanie zdrowia, przebiegu leczenia i warunkach, w jakich dotychczas wykonywała pracę, orzecznik czerpie z dokumentacji, którą trzeba do niego dostarczyć.

Niezdolność do pracy
Orzecznik, stwierdzając niezdolność do pracy, określa jej stopień. Od niego zależy m.in. wysokość renty. Przyznawane są następujące stopnie niezdolności do pracy:

częściowa niezdolność do pracy (dla osób w znacznym stopniu niezdolnych do wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami)

całkowita niezdolność do pracy (dla osób niezdolnych do wykonywania jakiejkolwiek pracy)

całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji (dla osób niezdolnych do wykonywania jakiejkolwiek pracy, które wymagają stałej lub długotrwałej opieki ze strony innej osoby).

Staż ubezpieczeniowy
Drugim, obok niezdolności do pracy, warunkiem koniecznym do otrzymania renty jest staż ubezpieczeniowy (okresy składkowe, a także nieskładkowe w części, która nie przekracza jednej trzeciej udokumentowanych okresów składkowych). W przypadku osób, które ukończyły 30. rok życia, wymagany minimalny staż wynosi 5 lat. Dodatkowym warunkiem jest to, by staż ten przypadał na okres ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę (lub powstaniem niezdolności do pracy, jeśli starający się o rentę ma już orzeczoną niezdolność do pracy).

Renta może zostać przyznana osobom, które nie mają wymaganego stażu ubezpieczeniowego, jeżeli zostały ubezpieczone (np. podjęły pracę) przed ukończeniem 18. roku życia lub w ciągu 6 miesięcy od ukończenia szkoły albo studiów oraz od dnia ubezpieczenia aż do dnia powstania niezdolności do pracy były ubezpieczone bez przerwy.

Dopuszczalne są jedynie przerwy nie dłuższe niż 6 miesięcy. Warunku udowodnienia 5 lat stażu ubezpieczeniowego w ostatnim 10-leciu nie musi natomiast spełnić osoba, która jest całkowicie niezdolna do pracy i ma co najmniej 25 lat stażu (w przypadku kobiet) lub 30 lat (dla mężczyzn).

Kiedy niezdolność do pracy
Trzeci warunek konieczny do otrzymania renty chorobowej to powstanie niezdolności do pracy w trakcie okresów wymienionych w przepisach lub w ciągu 18 miesięcy po ich zakończeniu. Chodzi tu o:

zatrudnienie

prowadzenie własnej działalności, jeśli opłacono składkę ubezpieczeniową

wykonywanie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, jeśli opłacono składkę ubezpieczeniową

pobieranie zasiłku dla bezrobotnych

służbę wojskową

pobieranie zasiłku chorobowego.

Wymóg powstania niezdolności do pracy w jednym z wymienionych wyżej okresów nie dotyczy osób, które zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy i mają staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.

Niezdolność do pracy może być orzeczona na okres nie dłuższy niż 5 lat. Jedynie w przypadku, gdy według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, niezdolność może być orzeczona na okres dłuższy. Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.