Kronika Jubileuszu

Dariusz Gnatowski jako Jan III Sobieski Fot.: Arch. Studio Arlekin

Krew na planie

Jeden z odcinków serialu "Gdyby Kraków był stolicą" opowiada o wyprawie wiedeńskiej

Narratorem i współautorem filmu jest Michał Niezabitowski, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. - Pomysł jest prosty. Pewien sympatyczny człowiek, z natury rzeczy niewiele wiedzący o historii Polski, zadaje proste pytania. A ja, oprowadzając go po mieście, odpowiadam - mówi Niezabitowski. W roli pytającego występuje znany i lubiany człowiek mediów, czarnoskóry Brian Scott.
Pytania są proste - dlaczego wyprawa na Wiedeń wyruszyła z Krakowa? Gdzie mieszkała Marysieńka czekając na męża? Jak wyglądało ich powitanie po zwycięstwie? Równie proste, acz nie do końca poważne, okazują się odpowiedzi. Współtwórcą filmu, autorem fabularnych wstawek oraz reżyserem jest Łukasz Rybarski, jeden z liderów kabaretu "Pod Wyrwigroszem". Choć film był realizowany przy stosukowo niewielkich nakładach finansowych, nawet sceny batalistyczne wypadły znakomicie. - Bitwę rozgrywaną w tle kilku scen musiało obsłużyć ośmiu przebranych w różne stroje statystów, biegających z bronią i markujących walkę. W pewnym momencie poczułem, że mam do czynienia z naprawdę wielkim kinem. Jeden z rycerzy padł rażony wybuchem, na twarzy drugiego pojawiło się prawdziwe przerażenie. Dopiero po końcowym klapsie okazało się, że doszło do prawdziwego zderzenia i jeden z aktorów został naprawdę ranny, choć na szczęście lekko - wspomina Łukasz Rybarski.
(WJUR)

Prąd elektryczny też zawdzięczamy Sobieskiemu

W 1883 r. obchodzono w Krakowie uroczyście dwusetną rocznicę bitwy pod Wiedniem. Na kilkudniowe obchody złożyła się m.in. koronacja obrazu Matki Boskiej w kościele Karmelitów na Piasku, święto ludowe na Błoniach, na które przybyły delegacje włościańskie z różnych stron Galicji oraz urządzona w Sukiennicach wystawa pamiątek historycznych z czasów odsieczy. Główne obchody zaplanowano dokładnie w rocznicę bitwy - 12 września. Tego dnia wielka procesja przeszła z kościoła Karmelitów na Wawel, gdzie odprawiono dziękczynne nabożeństwo za zwycięstwo sprzed 200 lat. Atrakcją obchodów była zastosowana w Krakowie po raz drugi (wcześniej urządzono ją w 1880 r. z okazji wizyty cesarza Franciszka Józefa w mieście) iluminacja elektryczna. Krakowska prasa pisała: _"Rynek oświetlony był elektrycznie, a oświetlenie to wypadło bardzo dobrze. Płonęło 9 lamp, każda o sile 600 świec. Mnóstwo ludzi przechadzało się po mieście". _U wylotu ulicy Szewskiej wzniesiono bramę triumfalną z podświetlonymi przeźroczami Matki Boskiej Piaskowej i króla Jana III Sobieskiego. Oświetlenie elektryczne było w owym czasie nowością. Dotąd w Krakowie używano oświetlenia gazowego. (PS)

Husarze - skrzydlaci jeźdźcy

Po**przegranej bitwie na**Kosowym Polu część Serbów opuściła zajętą przez Turków ojczyznę i**ruszyła w**świat szukać zajęcia. Niektórzy zaciągnęli się na**polską służbę jako zaciężna**jazda, płatna**"sześć złotych za**konia na**kwartał". Tak w**polskim wojsku pojawili się husarze, usar lub gusar oznacza bowiem po**serbsku konnego rycerza.**
Początkowo lekko uzbrojeni jeźdźcy zaczęli z czasem obrastać w ekwipunek, stając się w efekcie ciężką konnicą używaną do przełamywania szyków nieprzyjaciela nagłym, dynamicznym atakiem. Uzbrojeni w kopie, szable, koncerze, nadziaki i pistolety husarze (nie mylić z huzarami, lekką jazdą typu węgierskiego z XIX w.) siali postrach na polach bitew XVII w. Świetne polskie zwycięstwa odniesione pod Kłuszynem, Kircholmem, Trzcianą, Chocimiem i Wiedniem to zasługa kapitalnie przeprowadzonych szarż husarskich. Długa (od 4,5 do 5,5 m), wydrążona w środku drewniana kopia służyła do rozbicia pierwszego szeregu nieprzyjaciela. Później husarz dobywał do walki szabli lub koncerza. Szabla służyła do cięcia, półtorametrowy prosty koncerz z głownią o trójkątnym przekroju do kłucia, a ostro zakończony nadziak do rozbijania wrażych zbroi. Charakterystycznym elementem ekwipunku husarzy były, oczywiście, skrzydła. Miały formę zakrzywionych na jednym końcu drewnianych listew, w których osadzano pióra orle lub sokole. Skrzydła (lub tylko jedno skrzydło) mocowano do zbroi na plecach jeźdźca lub do siodła. Jakie było przeznaczenie skrzydeł? Historycy wojskowości do dziś spierają się o to. Większość uważa, że ich funkcja była czysto ozdobna, a skrzydła przypinano jedynie na parady i uroczystości. Inni twierdzą, że są przekazy wskazujące na używanie skrzydeł także podczas walki. Ich rolą miało być przede wszystkim oddziaływanie psychologiczne na przeciwnika, choć wspomina się także o funkcjach bardziej praktycznych: miały chronić przed cięciem od tyłu, uniemożliwiać zarzucenie na jeźdźca tatarskiego arkanu i wreszcie swoim szumem płoszyć nieprzyjacielskie konie.
Faktem jest, że skrzydła zrosły się na stałe z wizerunkiem husarza i dziś trudno sobie wyobrazić tę formację bez tego atrybutu. Panująca na polach bitew przez ponad stulecie husaria w XVII w. straciła swoje znaczenie i stała się "wojskiem pogrzebowym" występującym głównie na uroczystościach żałobnych. W 1776 r. sejm zadecydował o likwidacji chorągwi husarskich i utworzeniu z nich brygad kawalerii narodowej. (PS)

325 lat temu

(12 września)

\Pod murami oblężonego Wiednia doszło do wielkiej bitwy sił sprzymierzonych z tureckimi. Rankiem w namiocie ks. Karola Lotaryńskiego odbyła się narada wojenna. Następnie Sobieski zajął stanowisko dowodzenia na Kahlenbergu, skąd wydawał rozkazy. Los bitwy rozstrzygnęła zarządzona przez króla o godz. 18 szarża dwudziestu tysięcy jeźdźców, którzy rozbili w proch armię turecką.
\ Zwycięskie natarcie sił chrześcijańskich wywołało w mieście entuzjazm. Starcia jeszcze trwały, gdy przez otwarte bramy wybiegać zaczęły tłumy mieszkańców witając wyzwolicieli.
\W "Diariuszu medycznym z wyprawy wiedeńskiej" odtworzonym przez Emila Bardysza zapisano: "Wielkie zwycięstwo i sławę narodowi naszemu dał Pan Bóg. Nieprzyjaciel, zasławszy pobojowisko trupami, ucieka w konfuzji. Pole bitwy zalega ponad piętnaście tysięcy żołnierzy Porty".
\W liście do królowej Marysieńki napisanym po bitwie Sobieski donosił: "Wezyr tak uciekł od wszystkiego, że ledwo na jednym koniu i w jednej sukni. Jam został jego sukcesorem, bo po wielkiej części wszystkie mi się po nim dostały splendory; a to tym trafunkiem, że będąc w obozie w samym przedzie i tuż za wezyrem postępując, przedał się jeden pokojowy jego i pokazał namioty jego tak obszerne, jako Warszawa albo Lwów w murach". (PS)

Co się będzie działo?**

12 września, piątek
\Godz. 8.30 - Uroczysta msza św. w katedrze na Wawelu. Przed nabożeństwem, o godz. 8.15, odbędzie się złożenie kwiatów przy grobie Jana III Sobieskiego.
\- po mszy przemarsz na Mały Rynek - tam nastąpi ślubowanie uczniów klas pierwszych Liceum Ogólnokształcącego im. Jana III Sobieskiego, a po nim o godz. 11 uczeń II LO odegra hejnał. W przemarszu wezmą udział bracia kurkowi i wojskowa orkiestra dęta.
\Godz. 10 - jarmark krakowsko-turecko-wiedeński, koncerty artystów wiedeńskich na Małym Rynku.
\Godz. 10 - prezentacja Starej Oficyny Drukarskiej na Błoniach w ramach jubileuszu 100-lecia istnienia Zespołu Szkół Poligraficzno-Księgarskich im. Zenona Klemensiewicza.
\Godz.14 i 17 - Szlakiem Sobieskiego w Krakowie - zwiedzanie Krakowa (początek na Małym Rynku).
\Godz. 14 - Uroczysta Sesja Rady Miasta Krakowa w Sali Obrad RMK.
\Godz. 17 - Światowa prapremiera filmu pt. "Gdyby Kraków był Stolicą". Sala Baltazara Fontany, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Rynek Główny 35.
\Godz. 19.15. - Finał konkursu "Najpiękniejsze wąsy Rzeczypospolitej" na Małym Rynku.
\Godz. 20 - "Sobieski i Marysieńka" - balet barokowy z prologiem w czterech obrazach na Małym Rynku.
\VIII Międzynarodowa Konferencja z cyklu "Rola Kościoła katolickiego w procesie integracji europejskiej" pt. "Jaka Europa dla chrześcijaństwa? Jakie chrześcijaństwo dla Europy?". Centrum Konferencyjne, Dwór w Tomaszowicach. Konferencja potrwa do 13 września.
13 września, sobota
\Godz. 10-16 - gra Miejska "Wiktoria wiedeńska".
\Godz. 10 - jarmark krakowsko-turecko-wiedeński, koncerty artystów wiedeńskich na Małym Rynku.
\Godz. 10 - prezentacja Starej Oficyny Drukarskiej na Błoniach w ramach jubileuszu 100-lecia istnienia Zespołu Szkół Poligraficzno-Księgarskich im. Zenona Klemensiewicza.
\Godz. 12-15 - Obozowisko zwycięskiej armii Jana III Sobieskiego oraz pokazy sprawności kawaleryjskiej na Błoniach.
\Godz. 20.30 - Spektakl batalistyczny "Venimus, vidimus, Deus vicit" na Błoniach - pokazy walk i pirotechnika w inscenizacji historycznej, w oprawie muzyki i światła.
14 września, niedziela
\Godz. 10 - jarmark krakowsko-turecko-wiedeński, koncerty artystów wiedeńskich na Małym Rynku.
\*godz. 12 - Przemarsz orszaku królewskiego "Triumf Króla Jana III Sobieskiego" na trasie Wawel - Rynek Główny. (TYM)

Konkurs Discovery Historia i "Dziennika Polskiego"

W którym dniu w Krakowie zorganizowano triumf po powrocie króla Jana III Sobieskiego z bitwy pod Wiedniem?
-**to dzisiejsze pytanie w**konkursie "Dziennika Polskiego" i**Discovery Historia. Na**odpowiedzi czekamy dziś od**godz.**11 pod**adresem: [email protected]. Odpowiedzi przysłanych wcześniej nie będziemy brali pod**uwagę.**
Nagrody otrzymają pierwsze trzy osoby, które nadeślą poprawną odpowiedź. Na pierwszą z nich czeka nagroda główna - zegar słoneczny Discovery Historia razem z kompasem oraz gadżety Discovery Channel: latarka z radiem i dynamem do ładowania telefonu komórkowego, zestaw podróżniczy oraz zestaw polskich filmów historycznych Discovery Historia. Pozostałe dwie osoby otrzymają nagrody pocieszenia - gadżety Discovery. Nagrody będzie można odebrać w piątek i sobotę w namiocie Discovery Historia na krakowskich Błoniach w godz. 15-18. Na wczorajsze pytanie "W którym krakowskim kościele modlił się Jan III Sobieski przed wyjazdem z Polski pod Wiedeń i zawierzył Matce Boskiej losy wyprawy?", są trzy poprawne odpowiedzi: "W kościele Karmelitów na Piasku przed Matką Boską Piaskową", "W kościele Mariackim przed Matką Boską Loretańską", "W kościele oo. Dominikanów przed Matką Boską Różańcową". Pierwszy poprawną odpowiedź nadesłał Konrad Seweryn i otrzymuje nagrodę główną. Nagrody pocieszenia czekają na Dorotę Kolanowską i Grzegorza Pszyka.
Discovery Historia wraz z miastem Kraków jest współorganizatorem krakowskich obchodów 325. rocznicy wictorii wiedeńskiej. (TYM)