Kompozytorka, która była przyjaciółką dzieci

Miała naturalny zmysł pedagogiczny i niesamowitą żyłkę do improwizowania. Jak wspomina Halina Pianowska, muzykolożka i inicjatorka festiwalu twórczości kompozytorki, do Janiny Garści dzieci po prostu lgnęły. - Ten obopólny kontakt był przyczyną tego, że to właśnie dzieciom poświęciła całe życie zawodowe - przyznaje Halina Pianowska.

Janina Garścia urodziła się w 1920 roku w Krakowie. Ojciec był urzędnikiem celnym na kolei, matka nie pracowała zawodowo. Jako jedynaczka była oczkiem w głowie rodziców. Dzieciństwa nie spędziła jednak na graniu na pianinie, które było w domu, ale na zabawie. Ukończyła Państwowe Gimnazjum im. A. Mickiewicza i nic nie wskazywało na to, że zawodowe życie zwiąże kiedyś z muzyką.

Rodzice planowali, że będzie studiować farmację. Jednak w 1937 roku polonistka ze szkoły zwróciła uwagę na jej nieprzeciętny talent muzyczny i zaprowadziła ją na przesłuchanie do swojej koleżanki pianistki Olgi Stolfowej. Prof. Stolfowa od razu odkryła u swojej przyszłej uczennicy niebywały talent do improwizacji i podczas nauki dopingowała ją do komponowania.

Po wojnie, z powodu dość późnego startu i paraliżującej tremy, zamiast kariery pianistki, Janina Garścia wybrała pracę pedagogiczną. Pierwszą szkołą, w której zaczęła uczyć była Szkoła Muzyczna im. W. Żeleńskiego. Równolegle studiowała też w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej - kompozycję u Stanisława Wiechowicza, dyrygenturę u Artura Malawskiego i fortepian u Henryka Sztompki. Najdłużej, bo od 1950, aż do 1995 roku była związana ze Szkołą Muzyczną I stopnia im. S. Wiechowicza w Krakowie.

Z chwilą podjęcia pracy pedagogicznej ujawniła się jej wewnętrzna potrzeba komponowania. - Po wojnie były ogromne trudności ze zdobyciem nut. Literatura fortepianowa dla dzieci i młodzieży była bardzo uboga. Stąd Janina Garścia postanowiła sama stworzyć odpowiednie dla początkujących pianistów utwory - tłumaczy Halina Pianowska. W 1946 roku własnym sumptem Garścia wydała zbiór łatwych utworów fortepianowych „Hania”.

Zaraz po tym twórczością młodej nauczycielki zainteresowało się nowo powstałe Polskie Wydawnictwo Muzyczne. To był strzał w dziesiątkę, ponieważ Garścia swoją twórczością wypełniała lukę w literaturze pedagogicznej. Jej utwory, których napisała w sumie ponad 700, szybko trafiły do oficjalnych programów nauczania fortepianu. Szczyt jej popularności przypadł na lata 70. i 80. Jak wspomina Dorota Leszczyńska, długoletnia redaktorka z redakcji pedagogicznej PWM, Garścia była osobą niezwykle skromną, wręcz przepraszała, że żyje.

Była bardzo otwarta na dzieci i wszystkich ludzi. Nie liczyło się jej zdrowie, jeśli uważała, że jest komuś potrzebna. PWM wydawało jej utwory m.in. w słynnej serii z kotem, ilustrowanej przez najlepszych grafików pracujących w krakowskiej oficynie. Po sukcesach w Polsce, PWM zaczęło wydawać obcojęzyczne wersje jej utworów, i tak kompozycje Garści zaczęły funkcjonować w Niemczech, Austrii, Hiszpanii, Włoszech, Anglii i Japonii. Stąd właśnie liczne utwory takie jak „Ikebana”, powstałe w wyniku inspiracji Orientem.

To właśnie w Kraju Kwitnącej Wiśni do dziś młodzi pianiści uczą się gry na fortepianie przy jej utworach. - Znają dwóch kompozytorów z Polski: Fryderyka Chopina i właśnie Garścię - przyznaje Pianowska. Jak zauważa Olga Mytnik, pianistka ze Szkoły Muzycznej I i II st. im. B. Rutkowskiego w Krakowie, utwory Garści są idealnie zbalansowane pomiędzy muzyką tonalną i atonalną, przez co oswajają dzieci z muzyką współczesną.

- Na początkowym etapie nauki są chętnie grane przez dzieci. Pozwalają małemu dziecku trochę „poczarować” i pokazać swoją muzykalność - tłumaczy pianistka. Koncert z utworami J. Garści odbędzie się w piątek 3 czerwca o godz. 10 w Szkole Muzycznej II st. im. W. Żeleńskiego przy ul. Basztowej 9. Wstęp wolny.

[email protected]