Czy Senat jest potrzebny

Fot. PAP/Paweł Supernak

Miało go już nie być, były pomysły na przekształcenie go w izbę samorządową lub gospodarczą. Na razie jedyna zmiana dotyczy wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych.

Rok temu Polskie Stronnictwo Ludowe przedstawiło projekt konstytucji, w którym znalazł się zapis o przekazaniu kompetencji Senatu prezydentowi RP i Sejmowi. I ten pomysł nie doczekał się realizacji. Dziś jednoznacznie za likwidacją Senatu opowiada się Ruch Palikota, który w tych wyborach wystawia tylko kandydatów do Sejmu. Zgody na likwidację Senatu nigdy nie dało Prawo i Sprawiedliwość, a przy dotychczasowym układzie sił politycznych w Sejmie stanowisko PiS decydowało o braku możliwości zniesienia izby wyższej.

W obecnej kampanii najczęściej mowa jest o przekształceniu Senatu w izbę samorządową. To z tego powodu prezydenci dużych miast na czele z prezydentem Wrocławia Rafałem Dutkiewiczem i prezydentem Krakowa Jackiem Majchrowskim założyli komitet Obywatele do Senatu. Jedynym wspólnym ogniwem łączącym wszystkich kandydatów tego komitetu są sprawy samorządu terytorialnego. Do Senatu ciągnie cała rzesza samorządowców, bo ponad 100 kandydatów na senatorów to obecni radni gminy lub województwa. O możliwości przekształcenia Senatu w izbę samorządową mówią też politycy Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

Nie wolno zapominać, że rzeczywista zmiana roli Senatu może się dokonać tylko przy zmianie konstytucji. W Senacie, nawet w tej ostatniej kadencji, zasiadało wielu samorządowców, ale to nie zmieniło ani roli, ani znaczenia tej izby. Nie należy się też spodziewać rewolucji nawet wtedy, gdyby prezydentom miast udało się wprowadzić do Senatu wielu swoich kandydatów.

Aby możliwa była jakakolwiek większa zmiana, konieczna jest więc zgoda wszystkich najważniejszych sił politycznych. Jednomandatowe okręgi w wyborach do Senatu zostały wprowadzone tylko dlatego, że Trybunał Konstytucyjny nie dopatrzył się w tym niezgodności z konstytucją. Przekształcenie Senatu w izbę samorządową wymaga zmiany konstytucji, a o porozumienie ponad podziałami w takiej sprawie będzie niezwykle trudno. Także dlatego, że PiS w samorządach jest znacznie słabszy od PO i PSL, więc może obawiać się, że Senat w nowym kształcie będzie pozbawiony przedstawicieli tej opcji politycznej.

Grzegorz Skowron

Co robi Senat?

Najczęściej Senat kojarzy się z poprawkami do ustaw uchwalonych przez Sejm. Współtworzenie razem z Sejmem polskiego prawa to rzeczywiście jego najważniejsze zadanie. Sejm i Senat razem tworzą Zgromadzenie Narodowe, które odbiera przysięgę od nowo wybranego prezydenta, orzeka o trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu, może postawić prezydenta przed Trybunałem Stanu. Sejm i Senat razem powołują i odwołują m.in. prezesa Najwyższej Izby Kontroli, prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, rzecznika praw dziecka. Senat opiekuje się Polakami mieszkającymi za granicą.