Kiedy wejdą w życie?

Do tej pory osoby prowadzące działalność gospodarczą, które opłacały składki na ubezpieczenia społeczne, w tym także na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, w razie choroby lub macierzyństwa same niejako kształtowały wysokość należnych im świadczeń poprzez zadeklarowanie wysokości podstawy, od której wyliczane były te świadczenia. Stare przepisy pozwalały więc uzyskać wysoki zasiłek macierzyński matkom rejestrującym działalność gospodarczą tuż przed porodem.

- Aby otrzymać roczny zasiłek macierzyński z ZUS, wystarczyło tuż przed porodem opłacić ubezpieczenie chorobowe za pełen miesiąc - tłumaczy Tomasz Bożętka, dyrektor Oddziału Tax Care w Krakowie. - Prowadząca działalność gospodarczą kobieta, w przypadku opłacenia składek od najwyższej podstawy wymiaru składki, mogła otrzymać nawet powyżej 6 tys. zł miesięcznie. Właścicielki firm będące na urlopie macierzyńskim były więc w znacznie lepszej sytuacji niż kobiety pracujące na etacie.

Od 1 listopada 2015 r. zmianie ulegną zasady ustalania wysokości świadczeń finansowanych z ubezpieczenia chorobowego. W świetle nowych przepisów, podstawę wymiaru zasiłku będzie stanowić suma przeciętnej, najniższej miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (po odliczeniach, o których mowa w art. 3 pkt 4 ustawy), w tym też za miesiące niepodlegania ubezpieczeniu chorobowemu i kwot stanowiących 1/12 nadwyżki ponad tę podstawę za każdy miesiąc, za który składki opłacone były w wysokości wyższej. Taki sposób naliczania zasiłku będzie skutkował ustaleniem średniej podstawy wymiaru składek z ostatniego roku, a tym samym - obniżenia zasiłku w sytuacji krótkiego okresu trwania ubezpieczenia i zadeklarowanego wysokiego przychodu tylko w tym krótkim okresie.

Prowadzące działalność mamy, które urodzą dziecko przed 1 listopada otrzymają świadczenia jeszcze na starych zasadach. Z racji, że o zasiłek macierzyński można ubiegać się na 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu, stare zasady obliczania zasiłku macierzyńskiego mogą objąć również kobiety, które urodzą dziecko na początku grudnia. Warunkiem uzyskania zasiłku macierzyńskiego według starych zasad jest złożenie wniosku o przyznanie tego zasiłku przed 1 listopada 2015 r.

- Nowe przepisy uzależniają wysokość świadczeń z tytułu zasiłku macierzyńskiego od długości okresu opłacania składek w wyższej niż minimalnej wysokości - dodaje Tomasz Bożętka. - Maksymalny zasiłek będzie przysługiwał dopiero po roku opłacania wysokich składek na ZUS.

Kobiecie, która prowadzi firmę krócej niż rok, do tego opłaca wyższe niż ustawowe minimum składki, będzie przysługiwać zasiłek macierzyński w minimalnej wysokości, powiększony jedynie o 1/12 za każdy miesiąc opłacania składek w wyższej wysokości, tuż przed nabyciem świadczenia. Aby uzyskać zasiłek w pełnej wysokości, bizneswoman planująca macierzyństwo musi opłacać wyższe składki na ubezpieczenie przez co najmniej 12 miesięcy przed porodem.

To nie koniec zmian. Z początkiem 2016 roku pojawią się e-zwolnienia.

- Wprowadzenie elektronicznej formy zwolnień pozwoli wyeliminować ewentualne nadużycia - komentuje Tomasz Bożętka. - Obecnie w przypadku krótkookresowych zwolnień lekarskich kontrola ZUS była praktycznie niemożliwa. Zanim zwolnienie trafiało do ZUS, często kończył się okres, na który zostało wystawione. Teraz weryfikacje będzie mogła nastąpić niemal automatycznie.

Na system e-zwolnień w pełni przejdziemy w 2017 r. Do tej pory obowiązywać będzie tzw. okres przejściowy, podczas którego honorowane będą obie formy zwolnień: papierowa i online.