W styczniu 2010 roku dwaj pracownicy oddziału dokumentacji audiowizualnej archiwum UJ Bogusław Sławiński i Maciej Zborek rozpoczęli realizację wymyślonego przez siebie programu „Pamięć Uniwersytetu”. Miał on polegać na zbieraniu i nagrywaniu za pomocą kamery relacji i wspomnień długoletnich profesorów, pracowników i absolwentów uczelni.
Twórcom przyświecała myśl, by zbiory archiwum – składające się głównie z oficjalnych, urzędowych dokumentów – uzupełnić o relacje żywych ludzi, przekazujące ich doświadczenia, odczucia i refleksje.
–_ Osoby te czasem publikowały drukiem swoje wspomnienia z pracy na uczelni, ale my doszliśmy do wniosku, że skoro żyjemy w XXI wieku, to dlaczego nie wykorzystać do __tego nowoczesnych środków przekazu _– mówi Maciej Zborek.
Najpierw zgromadzono więc odpowiedni sprzęt, a następnie powstała wstępna lista rozmówców składająca się głównie z emerytowanych profesorów. – Kryterium doboru rozmówców było podwójne. Po pierwsze, kierowaliśmy się wiekiem, po drugie zaś, dorobkiem naukowym. Wiek jest istotny, bo za chwilę przeprowadzenie wielogodzinnego nieraz wywiadu może się okazać niewykonalne z powodów zdrowotnych – wyjaśnia pan Maciej. Lista z nazwiskami osób objętych projektem liczy prawie trzysta pozycji.
Nagranych zostało jak dotąd około 70 wywiadów. Dwadzieścia cztery rozmowy udostępniono na stronie internetowej Archiwum UJ (www.archiwum.uj.edu.pl). Wśród nagranych osób są m.in. tak znani i zasłużeni dla Uniwersytetu uczeni jak: prof. Józef Gierowski, prof. Andrzej Pelczar, prof. Henryk Markiewicz, prof. Andrzej Szczeklik, prof. Józef Wolski, prof. Jerzy Wyrozumski czy prof. Władysław Serczyk.
– _Nagraliśmy też najstarszego na UJ i chyba w całej Polsce czynnego uczonego – prof. Adama Bielańskiego, który w grudniu skończy 103 lata. Mogę też wymienić niedawno zmarłego prof. Czesława Robotyckiego, Antoniego i __Hannę Dziatkowiaków, prof. Antoniego Jackowskiego, prof. Jerzego Vetulaniego czy prof. Martę Wykę _– wylicza Maciej Zborek.
O czym opowiadają rozmówcy? Na przykład o tym, że w latach powojennych uniwersytet był właściwie w gruzach i że tak naprawdę aż do lat 70. ubiegłego wieku musieli zmagać się z biedą i niedostatkiem pieniędzy. Wspominają ówczesnych rektorów i stosunki panujące wśród pracowników. Opisują ważne wydarzenia historyczne i naukowe. Mówią też oczywiście o swojej drodze zawodowej i naukowej, osiągnięciach i sukcesach. Z obserwacji Macieja Zborka wynika, że w szczególny sposób w pamięci profesorów zapisały się lata 50., gdy na uczelni i w całej Polsce panował stalinizm, oraz bardzo politycznie burzliwe lata 80. Ale prócz ważnych wydarzeń pojawiają się też smakowite ciekawostki.
Profesor Podraza-Kwiatkowska opowiedziała, jak przemycała książki paryskiej „Kultury” do Polski. Uwaga celników skoncentrowała się na przewożonych w walizce francuskich alkoholach, dzięki czemu książki przykryte ubraniami dotarły do kraju.
Z kolei prof. Pelczar opisywał, jak podczas rewolucji studenckiej 1968 r. w Paryżu na wydziale matematyki Sorbony działały cztery stronnictwa studenckie: maoiści, stalinowcy, trockiści i ultraradykałowie. Najśmieszniejsze było to, że obok stolika stalinowców stał duży portret Lwa Trockiego, co świadczyło o ich słabym wyrobieniu politycznym.
Prof. Szczeklik opowiedział natomiast, jak doszło do tego, że zakupił dla swojej kliniki słynny biały fortepian, który do dziś w niej stoi i na którym grane są koncerty.
Zdarza się, że nagrywanie rozmowy zajmuje w sumie nawet dziesięć godzin. Oczywiście robi się to w odcinkach, tak by nie zmęczyć rozmówcy. Ekipa używa dwóch kamer, co daje większe możliwości przy montażu. Rozmowy nagrywane są w rozmaitych miejscach: w uczelnianych salach, gabinetach i laboratoriach, mieszkaniach profesorów, a czasem nawet w lokalizacjach dość nietypowych. Rozmowa z fizykiem profesorem Krzysztofem Królasem została np. nagrana we wznoszonym na nowym kampusie budynku synchrotronu, profesor Andrzej Pelczar został nagrany w Librarii Collegium Maius, prof. Stanisław Stabryła w sali senackiej Collegium Novum, a medycy w swoich klinikach.
Skrócony i zmontowany materiał trafia na stronę internetową Archiwum UJ. Wybrane nagrania emitowane są na antenie Radia Kraków w audycji „W kręgu nauki” redaktora Jana Stępnia. Filmy można obejrzeć także na oficjalnym kanale uniwersytetu w serwisie You Tube.
Nowością niedawno wprowadzoną przez pana Macieja jest forma dokumentalna, która zawiera wypowiedzi bohatera i bliskich mu osób – kolegów, uczniów, członków rodziny. Taką właśnie formę jako pierwsze otrzymały filmy zrealizowane w 2014 roku, poświęcone wybitnemu etnologowi prof. Czesławowi Robotyckiemu.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
