Nie każdy uwłaszczy się na gruncie gminy

Trybunał Konstytucyjny rozpatrywał wczoraj skargę Szczecina, Poznania i Ustronia Morskiego. Samorządy domagały się uchylenia przepisów, na mocy których użytkownicy wieczyści mogą bez ograniczeń domagać się przekazania im gminnych nieruchomości na własność.

Gmina, oddając swe grunty w użytkowanie wieczyste, od razu wzbogaca się o dochód stanowiący 25 proc. wartości ziemi. Potem co roku ściąga od użytkowników opłaty, które może podnosić, gdy rośnie wartość nieruchomości. Samorząd ma więc stały napływ gotówki, a do tego nie pozbywa się prawa własności gruntu.

Ale kilka lat temu posłowie postanowili zrobić prezent użytkownikom wieczystym i wprowadzili przepisy, na mocy których urzędy gmin mają obowiązek przekształcić użytkowanie w prawo własności. Gminy na tym tracą, bo pozbywają się gruntów, choć niekoniecznie tego chcą. Zyskują nowi właściciele, którzy za ziemię płacą już tylko podatek od nieruchomości. A do tego mogą zrobić z nią, co chcą.

Trybunał uznał takie rozwiązanie za sprzeczne z konstytucją z dwóch powodów. Po pierwsze, narusza ono samodzielność samorządów, które oddając nieruchomości w użytkowanie wieczyste, nie mogły spodziewać się, że drugiej stronie umowy zostanie przyznane uprawnienie do „jednostronnego zakończenia stosunku prawnego przez przekształcenie przysługującego jej prawa we własność”. Po drugie, poszło o niezgodność z konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej.

– Przekształcenie użytkowania wieczystego gruntu we własność to korzyść uzyskana kosztem majątku publicznego – uzasadniała sędzia Małgorzata Pyziak-Szafnicka.

Według niej na skutek nieuzasadnionego konstytucyjnie uwłaszczenia przypadkowej grupy podmiotów następuje uszczuplenie majątku publicznego, z założenia służącego zaspokojeniu potrzeb całej wspólnoty. – _Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy ciągle nie są zaspokojone słuszne roszczenia osób wywłaszczonych w okresie powojennym _– dodała sędzia Pyziak-Szafnicka zaznaczając, że brak reprywatyzacji trudny jest do wytłumaczenia.

Po wczorajszym orzeczeniu TK nie znika możliwość przekształcania użytkowania we własność. Ale będą z niej korzystać głównie ci, którzy dysponują gruntami przeznaczonymi na cele mieszkalne. I dla nich nie ma żadnego granicznego terminu, w którym trzeba złożyć stosowny wniosek w urzędzie.