Pamięć wyjęta z dołów śmierci

Nazwisko jego i siedmiu innych członków podziemia, zabitych przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego i Informację Wojskową, Instytut Pamięci Narodowej ogłosił wczoraj w Belwederze. Odbyło się to w ramach obchodów 75. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego.

– To największa chyba satysfakcja, jeśli można uczestniczyć w procesie, który na końcu musi dać do myślenia wszystkim złym ludziom, że choćby nie wiem co, choćby sto lat minęło, choćby to był aparat gigantycznego kłamstwa – i tak prawda wyjdzie na wierzch; i tak prawdę można ujawnić. Nie po to, żeby kogoś nienawidzić, ale po to, aby czynić świat lepszym i mądrzejszym – mówił podczas uroczystości prezydent Bronisław Komorowski.

Najwybitniejsza ze zidentyfikowanych postaci to oficer przedwojennej policji, major Wojska Polskiego, dowódca AK i cichociemny mjr Bolesław Kontrym ps. Żmudzin. Po klęsce Września ’39 ewakuował się do Francji, stamtąd do Wielkiej Brytanii, ale jesienią 1942 r. wrócił do kraju jako cichociemny. Brał udział w powstaniu warszawskim; był czterokrotnie ranny, m.in. podczas szturmu na budynek PAST-y, czyli Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej przy ul. Zielnej.

Trafił do niemieckiej niewoli, skąd uciekł i został żołnierzem 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Wrócił do Polski z Zachodu. Zamordowano go 2 stycznia 1953 r. w więzieniu na Mokotowie. Nie pomogła protekcja brata Konstantego, generała armii Ber­linga, który później sam zmarł w tajemniczych okolicznościach w Moskwie.

Pozostali zidentyfikowani to żołnierze polskiego podziemia niepodległościowego i ofiary bezpieki: Julian Czerwiakow­ski (ps. Jurek, Jerzy Tarnowski), Bolesław Częścik (ps. Orlik), Stefan Głowacki (ps. Smuga), Zygmunt Szymanowski (ps. Jezierza), Dionizy Sosnowski (ps. Zbyszek, Józef), Ludwik Jan Świder (ps. Johann Puk) i Aleksander Tomaszewski (ps. Al, Bończa).

Prezydent Komorowski poinformował, że w jego kancelarii trwają prace nad zmianami prawa, które umożliwią ekshumację ofiar terroru z lat 1945–1956, nad grobami których są współczesne pochówki. Z ich powodu IPN musiał przerwać poszukiwania na Łączce.

Przypomnijmy. Badania na tzw. Łączce prowadzone są z przerwami od wiosny 2012 r. Wcześniej udało się zidentyfikować szczątki 28 ofiar terroru komunistycznego. Byli wśród nich m.in. wybitni dowódcy Armii Krajowej: major Zygmunt Szen­dzielarz ps. Łupaszka, major Hieronim Dekutowski ps. Zapora oraz podpułkownik Stanisław Kasz­ni­ca, ostatni komendant Narodowych Sił Zbrojnych.

Odnaleziono też m.in. miejsce pochówku oskarżonego przez komunistów o spisek w wojsku powojennego dowódcy floty komandora Stanisława Mieszkowskiego.

Wśród poszukiwanych są wciąż organizator i dowódca Kedywu (Kierownictwa Dywersji) AK gen. August Emil Fieldorf ps. Nil; organizator ruchu oporu w KL Auschwitz rotmistrz Witold Pilecki, a także podpułkownik Łukasz Ciepliński Pług, prezes IV Komendy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.