Polska królowa jak Angela Merkel

– Którą z bohaterek Pani książki możemy uznać z najszczęśliwszą?

– Elżbietę Łokietkównę, córkę Władysława Łokietka, starszą siostrę Kazimierza Wielkiego. Wydana za mąż za króla potężnych wówczas Węgier, Karola Roberta, nie tylko znalazła szczęście w małżeństwie, lecz także mogła realizować się jako polityk. Przez lata pełniła rządy u boku męża, a po jego śmierci – u boku syna, Ludwika Wielkiego, i była jedną z najpotężniejszych kobiet ówczesnej Europy. Zachowując odpowiednie proporcje, można by ją porównać do kanclerz Niemiec Angeli Merkel.

– Prawdziwą karierę zrobiła też córka Mieszka I i Dobrawy, Świętosława…

– Tak, co więcej, pod imieniem Sygryda występuje w skandynawskich sagach. Polska księżniczka była kolejno żoną dwóch królów: panującego w Szwecji Eryka Zwycięskiego i władającego Danią Swena Widłobrodego. Kochała jednak zupełnie innego mężczyznę…

– Wśród bohaterek Pani książki jest też prababka wszystkich Habsburgów, czyli Cymbarka.

– Wszyscy polscy turyści przyjeżdżający do austriackiego Innsbrucka, perły korony Habsburgów, koniecznie powinni odwiedzić pochodzący z XVI stulecia kościół dworski, w którym znajduje się grobowiec cesarza Maksymiliana I. Robi naprawdę ogromne wrażenie. Sarkofag został kunsztownie wyrzeźbiony w czarnym granicie, a nad wiecznym snem Maksymiliana czuwa osobliwa świta: dwadzieścia osiem ogromnych figur, przedstawiających postacie historyczne oraz mitologiczne, zwane potocznie czarnymi ludźmi.

Wśród rzeźb otaczających sarkofag wyróżnia się kobieca postać stojąca najbliżej ołtarza, po jego prawej stronie. Ma klasyczne rysy twarzy, a na głowie punt, nakrycie przypominające egzotyczny turban, misternie wymodelowane szaty podkreślają piękno jej figury. Tak rzeźbiarz przedstawił naszą rodaczkę, księżniczkę mazowiecką, Cymbarkę, babkę Maksymiliana I, a żonę Ernesta, księcia Styrii, który był dziadkiem cesarza.  

– Ta hoża i krzepka mazowiecka księżniczka wsławiła się nadzwyczajną siłą, dzięki której łamała podkowy…

– … ale do historii przeszła jako prababka wszystkich Habsburgów. O jej dzieciństwie wiemy niewiele, ale gdy dorosła, budziła powszechny zachwyt nie tylko oryginalną urodą, lecz także niezwykłą siłą. Ponoć do jej popisowych numerów zaliczało się wbijanie dłonią gwoździ w ścianę, łamanie podków i rozbijanie orzechów, w czym przypominała nieco Jagienkę z „Krzyżaków” Sienkiewicza, z tym że Cymbarka łupała orzechy dłonią, a bohaterka z powieści Sienkiewicza używała do tego zupełnie innej części ciała… Jednak to nie uroda ani owe nadzwyczajne umiejętności legły u podstaw jej małżeństwa, ale polityka wuja, łaskawie panującego w Polsce i na Litwie Władysława Jagiełły.

– Siłą nie ustępowała jej wcale Elżbieta Pomorska.

– Obrzędy i zabawy weselne są bardzo różnorodne i mają dość długą tradycję. Niektóre są inne, bardziej zabawne, ale czy ktoś był na weselu, na którym główną atrakcję stanowiły popisy panny młodej łamiącej podkowy i wyginającej tasaki? Dodam, że nie było to przyjęcie weselne organizowane przez jakiegoś strongmena, ale ślub cesarza i… polskiej księżniczki. Tak bowiem zabawiała gości na swoim weselu rodzona wnuczka Kazimierza Wielkiego Elżbieta, ku niekłamanej radości swojego świeżo poślubionego męża Karola Luksemburskiego i aprobacie swego rodzonego dziadka Kazimierza Wielkiego.

– A wracając do książki…

– Na jej kartach spotkamy też piastowską cesarzową Ryksę, kobiety z rodu Jagiellonów, które, jak to obrazowo ujął Paweł Jasienica, „służyły dynastii łonami”. Jedyną przedstawicielką dynastii Wazów jest nieładna i niezbyt inteligentna Anna Katarzyna Konstancja, córka Zygmunta III Wazy. Poza tym opowiadam o losach córki Jana III Sobieskiego – Teresy Kunegundy i Marii Leszczyńskiej, jedynej Polki na tronie Francji. Galerię polskich królewien i księżniczek na tronach państw europejskich zamyka naturalna córka ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego – Maria, księżna Wirtembergii.

– Opowiada Pani też o losach postaci mało znanych, jak Roksolana, żona sułtana Sulejmana Wspaniałego.

– Ten potężny władca rządził w latach 1520–1566 i zapisał się w historii Imperium Osmańskiego nie tylko jako wielki zdobywca, lecz także reformator administracji, armii i finansów. Miał do dyspozycji harem, w którym mógł przebierać w najpiękniejszych kobietach, ale jego serce biło tylko dla jednej – Roksolany. Była Polką, przyszła na świat w 1505 lub 1506 r. jako córka popa w miejscowości Rohatyn, leżącej na południowy wschód od Lwowa, czyli na ziemiach ówczesnej Rzeczypospolitej. Tureccy przewodnicy oprowadzający po pałacu sułtana opowiadają o Roksolanie, ukochanej Sulejmana Wspaniałego, jako o Polce, która zdobyła serce tego wielkiego muzułmańskiego władcy.

– Miała charakterek: była piękna i mądra.

– Sułtan w 1530 r. pojął ją za żonę, wyprawiając wspaniałą uroczystość. Ten awans nie wystarczył pięknej Roksolanie, której marzyło się, by na tronie w przyszłości zasiadł jej syn, a nie Mustafa, syn pierwszej żony Sulejmana. Jednak matka Mustafy postanowiła walczyć o prawa swego dziecka, pewnego dnia napadła na Roksolanę, pobiła ją, wyszarpała za włosy i podrapała jej twarz. Wówczas nasza bohaterka zamknęła się w swych komnatach i odmówiła wszelkich spotkań z sułtanem. Igrała z ogniem, kobiety, które odmawiały władcy swych wdzięków, zazwyczaj czekała śmierć, ale ona postawiła wszystko na jedną kartę i o dziwo, wygrała. Sulejman bez najmniejszego sprzeciwu zgodził się uznać ją za pierwszą żonę.

CV

Iwona Kienzler, pisarka i podróżniczka, pochodząca z Gdyni. Autorka książki pt. „Polki na tronach Europy”.