Jak zmierzyć jakość?

Na taki krok odważyła się gmina Czernichów przy wyłanianiu firmy do opracowania planu zagospodarowania przestrzennego. - W tym przypadku jest inna sytuacja, niż przy dużych inwestycjach, na przykład drogowych, przy których jest większa możliwość sprawdzenia prac przez inspektora nadzoru.

Choć mamy doświadczenia w Polsce czy w powiecie krakowskim, gdy inwestorzy bankrutowali. Jednak planu zagospodarowania przestrzennego nie da się łatwo skontrolować. Może się okazać, że firma skopiuje inny plan i nam przyjdzie później go prostować - tak Szymon Łytek, wójt Czernichowa uzasadnia decyzję o zastosowaniu kryterium jakościowego.

W postępowaniu przetargowym 60 punktów stanowiła cena, a 40 - jakość, na którą składa się m.in. doświadczenie firmy w tej dziedzinie i referencje, czyli opinia innych zleceniodawców o jej solidności.

- Takie kryterium jest dopuszczalne, ale nie obowiązkowe. Niebawem z mocy prawa będzie musiało być stosowane
- podkreśla wójt gminy. W styczniu tego roku Parlament Europejski wydał dyrektywę o wymogu stosowania tego kryterium. Na wdrożenie nowych przepisów Polska ma dwa lata.

Kryterium jakościowe zostało uwzględnione przy wyborze wykonawcy strategii dla projektu zwanego norweskim "Razem Blisko Krakowa - zintegrowany rozwój podkrakowskiego obszaru funkcjonalnego". Partnerami w nim są samorządy: Czernichów, Liszki, Mogilany, Skawina, Świątniki Górne, powiat krakowski oraz: Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Galicyjska Izba Gospodarcza, Podkrakowska Izba Gospodarcza, Lokalna Grupa Działania "Blisko Krakowa". Pieniądze z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, pochodzą z: Islandii, Liechtensteinu i Norwegii.

- Te kraje oraz Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju zażyczyli sobie, aby zastosować takie kryterium - informuje Maciej Gędłek, wicewójt Czernichowa.

Na opracowanie nowego planu gmina przeznaczyła 250 tys. zł. Firmie projektowej zapłaci 191 tys. zł. Dokument ma być uchwalony do końca października 2015 r.

Szefowie gmin z powiatu krakowskiego nie ukrywają, że wprowadzenie nowej zasady nie będzie łatwe. Już teraz w obawie przed oskarżaniem ich o korupcję, nie stosują punktowania za jakość i zaznaczają, że nie ma obiektywnego kryterium.
Wiedzą, że są przypadki zakładania firm pod konkretne przetargi i oferowanie ceny poniżej kosztów.

- Często nie idzie to w parze z jakością i rzetelnością. Wprawdzie przepisy pozwalają na wyeliminowanie firm oferujących rażąco niską cenę, ale nie zawsze można im udowodnić dumping. Potem, aby nie ponieść strat, szukają dodatkowych robót i domagają się aneksów do umowy lub ogłaszają upadłość - mówi Józef Rysak, wójt gminy Igołomia-Wawrzeńczyce.

- Staramy się bardzo dokładnie przygotowywać specyfikacje, aby w przetargu nie startowały firmy hochsztaplerskie, których ostatnich latach pojawia się zdecydowanie mniej. Z drugiej strony w ten sposób - przy wymogu doświadczenia - nie dajemy szans nowym firmom wchodzącym na rynek. One nie zawsze mogą zostać podwykonawcami czy wejść do jakiegoś konsorcjum - mówi Witold Słomka, burmistrz Świątnik Górnych.

O tym, że wymagająca specyfikacja i doświadczenie nie gwarantują solidności firmy, przekonały się m.in. władze Liszek. Znana firma budowlana wygrała przetarg na kanalizowanie Kaszowa za prawie połowę ceny kosztorysowej. Po wykonaniu jednej czwartej robót przerwała prace. Gmina miała sporo problemów, żeby nie stracić unijnej dotacji na tę inwestycję.

- Samorządy wzbraniają się przed stosowanie kryterium jakościowego, bo przepisy nie są jednoznaczne, a jakość nie jest tak zmierzalna jak cena. Boimy się odwołań, unieważniania przetargów i wydłużania procedur w wyłanianiu wykonawców, więc stosujemy najbezpieczniejsze kryterium, czyli wysokość ceny - mówi Wacław Kula, wójt lisieckiej gminy.

Podobnie wypowiada się Adam Najder, burmistrz Skawiny. - Jednak wiedząc o dyrektywie, pomału przygotowujemy się do stosowania kryterium jakościowego, co na pewno nie będzie łatwe, zwłaszcza przy dużych inwestycjach - uważa włodarz gminy.