Na Chryszczatej chcą znaleźć ślady sotni UPA

Badania obejmą teren trzech nadleśnictw: Komańcza, Cisna i Baligród. To tam, w trójkącie wyznaczanym przez Chryszczatą (997 m), Maguryczne (884 m) i Wołosań (1071 m), w latach 1945–47 leśną bazę miały sotnie (kompanie) UPA, dowodzone przez Stepana Stebelskiego „Chrina” oraz Jarosława Starucha „Stiaha”.

– To teren od lat przeczesywany przez poszukiwaczy, jednak jak dotąd nie przeprowadzono tam legalnych badań. Liczymy nie tylko na odnalezienie śladów ziemianek czy magazynów broni UPA, ale też pamiątek z czasów I __oraz II wojny – mówi Krzysztof Sojka, szef „Orłów Historii”. Razem z nim badania, które potrwają przynajmniej do 2017 r., będą prowadzić Sebastian Pieniążek i Andrzej Kuder.

Pacyfikacji obozu i likwidacji szpitala polowego UPA w masywie Chryszczatej wiosną 1947 r. dokonali żołnierze 34. pułku piechoty. Jego dowódcą był płk Jan Gerhard, który walki z UPA opisał w propagandowej książce „Łuny w Bieszczadach”. Ten epizod z historii Bieszczadów stał się także kanwą filmu „Ogniomistrz Kaleń”.

Członkowie GP-E „Orły Historii”, pod egidą Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, badali już miejsca katastrof lotniczych w Bieszczadach. Ich zasługa to m.in. przeniesienie na cmentarz żołnierzy sowieckich w Baligrodzie szczątków pilota myśliwca Ła-5FN, który w 1944 r. rozbił się na Okrągliku.

Ostatni raz o Chryszczatej było głośno w 2008 r., gdy weterani UPA z Ameryki po kryjomu, bez zezwoleń ustawili na jej stokach pomnik w kształcie krzyża z tryzubem, w hołdzie towarzyszom broni „poległym w obronie podziemnego szpitala”. Obelisk został zniszczony przez nieznanych sprawców w kwietniu 2009 r.