Bonawentura Rydel, postać związana z Wyspiańskim

Fot. Archiwum Komitetu Opieki nad Starym Cmentarzem

Majątek w Strzelcach został zrabowany, dwór splądrowano. Sprzęty i zapasy zniszczone. Na szczęście nikomu z przebywających tam członków rodziny nic złego się nie stało. Mniej szczęścia mieli bracia i rodzina Bonewantury mieszkającego w Dąbrowicy brata Feliksa chłopi przywiązali do płotu i w obecności siedmiorga dzieci, które na klęczkach błagały o darowanie życia ojcu zabili kilkoma strzałami. Drugiego brata Antoniego w Zielonej chłopi zabili rozbijając mu głowę siekierą. Bonawentura Rydel pisząc list "Do Stefanów Hubickich", w którym opisuje wypadki 1846 roku w powiecie bocheńskim 1 czerwca 1846 roku pisze, że żona Antoniego będąc świadkiem tragicznej śmierci męża "dostała pomieszania zmysłów". Niektórych badaczy literatury dziwi w obliczu tych wydarzeń "chłopomaństwo" wnuka Bonawentury - Lucjana natomiast nie dziwią słowa które w "Weselu" Wyspiański włożył w usta Panu Młodemu w akcie I scenie 30.

"mego dziadka piłą rznęli

Myśmy wszystko zapomnieli"

Antoni Sypek w książce "Alejami Starego Cmentarza" wydanej w 2005 roku tak napisał: "Rydel Bonawentura /1789-Tarnów 1854/ właściciel ziemski. W młodości służył w szwoleżerach armii napoleońskiej w randze porucznika. Właściciel ziemski. Cudem ocalał w czasie rabacji tarnowskiej. Podczas rabacji 11 członków rodziny Rydlów w tym bracia Bonawentury Feliks, Józef, Antoni poniosło śmierć z rąk chłopów. Najmłodszym synem Bonawentury był Lucjan Rydel, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, okulista. Synem Lucjana był Lucjan junior, Pan Młody z Wesela Stanisława Wyspiańskiego. Zmarł w Tarnowie 20 XI 1854 roku. W pobliżu jego grobu znajduje się nagrobek syna Bonawentury Rydla mł. / 1882-1894/".

Warto dodać, że brat Bonawentury Józef Rydel był kawalerem Orderu Legii Honorowej, majorem wojsk polskich Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.

W Regionalnym Muzeum Młodej Polski "Rydlówka" w Krakowie w izbie “tanecznej", czyli w tej, w której tańczono i odbywały się oczepiny, znajdują się portrety i pamiątki związane z rodziną Rydla. Jest portret, z “Primaverą" Boticellego, dzieło Stanisława Wyspiańskiego, 4 portrety Jadwigi Rydlowej, malowane przez Wojciecha Weissa, Stanisława Kamockiego, Stanisława Fabijańskiego i Antoniego Kamieńskiego. Są portrety rodziny Rydla - dziadka ze strony matki, Józefa Kremera, fotografie rodziców oraz portret dziadków ze strony ojca Bonawentury Rydla i babki Joanny z Woytawskich Rydlowej ziemian z Tarnowskiego. Symboliczny grób Lucjana Rydla /1870-1918/ znajduje się na Cmentarzu Rakowieckim w Krakowie. Rodzinny grób autora Betlejem polskiego, Zaczarowanego koła wysadzili dynamitem hitlerowscy okupanci, kiedy wykryli, że żołnierze podziemia wykorzystują go jako przejście do niemieckich zakładów broni znajdujących się za murem cmentarnym. Obecny pomnik w kształcie kapliczki wzniosła w latach powojennych siostra poety Anna Rydlówna.
Spacerując alejami Starego Cmentarza w Tarnowie warto zatrzymać się choć na chwilę przed grobem Bonawentury Rydla. Ma rodzina Rydlów i spoczywający tam Bonawentura swoje miejsce nie tylko w historii naszego kraju i regionu ale również w literaturze.

Tadeusz Mędzelowski

[email protected]