Seremet i Klich. Dwie wersje wypadku.

ŚLEDZTWO. Na pokładzie prezydenckiego samolotu nie doszło do użycia broni

Prokurator generalny wrócił w czwartek wieczorem z Moskwy, gdzie spotkał się z prokuratorem generalnym Rosji Jurijem Czajką i szefem komitetu śledczego przy prokuraturze generalnej Aleksandrem Bastrykinem. Wczoraj Seremet przekazał polskiej opinii publicznej efekty blisko miesięcznej pracy rosyjskich fachowców. Wynika z nich, że załoga prezydenckiego Tu-154 nie zgłaszała technicznych problemów; żadne z urządzeń samolotu do chwili zderzenia z ziemią nie wykazywało usterek. Prokurator generalny przyznał jednak, że nadal mnóstwa rzeczy nie wiemy, począwszy od dokładnej godziny wypadku. Rosjanie nie są w stanie na razie tego ustalić. Tymczasem Edmund Klich, przewodniczący Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych, akredytowany przez Polskę przy rosyjskiej komisji badającej okoliczności wypadku, podał wczoraj dokładną godzinę katastrofy. Miała ona miejsce o 8.41.06. Klich podkreślił, że choć wypadek smoleński ma swoją bezpośrednią przyczynę, to jednak jest przede wszystkim skutkiem zaniedbań systemowych w lotnictwie wojskowym.

Seremet stale zapewnia, że Rosjanie przekażą Polsce czarne skrzynki oraz odczytane zapisy. Jednak dwa tygodnie temu prokurator generalny zapewniał, że czarne skrzynki trafią do Polski najpóźniej do końca tego tygodnia. Wczoraj prokurator generalny przyznał, że tak się nie stanie; nie wykluczył przy tym, że dostaniemy czarne skrzynki i stenogramy z ich zapisu dopiero za kilka miesięcy. Seremet opóźnienie tłumaczył fatalnym stanem zapisu. Jednocześnie przyznał, że badany w Polsce rejestrator z samolotu Tu-154, czyli tzw. trzecia czarna skrzynka, została już przekazana Rosjanom, wraz z analizą. Była ona badana w Instytucie Technicznym Wojsk Lotniczych w Warszawie, ponieważ była wyprodukowana przez nas i tylko polscy fachowcy mogli ją odczytać.

O ile prokurator generalny twierdzi, że opinia publiczna pozna zawartość skrzynek, to Edmund Klich takie rozwiązanie uważa nie tylko za mało prawdopodobne, ale wręcz za niepożądane. Przewodniczący Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych zapewnia, że tych zapisów z zasady się nie udostępnia. - Nie wierzę w ujawnienie całości, bo byłby to precedens na skalę międzynarodową - mówił Klich, który przypomniał, że na czarnych skrzynkach zarejestrowane są prywatne rozmowy pilotów. Powołał się także na względy bezpieczeństwa. Wspomniał przy tym zabójstwo kontrolera ruchu powietrznego, popełnione z zemsty przez ojca jednej z ofiar zderzenia samolotów nad Jeziorem Bodeńskim, do którego doszło w 2002 r. (winę przypisano kontrolerowi m.in. na podstawie upublicznionych rozmów wieży kontrolnej z pilotami). Klich zwrócił uwagę również na to, że ujawnienie rozmów spowodowałoby skupienie się na bezpośredniej przyczynie i utrwaleniu w powszechnej świadomości, że katastrofa to wynik trzech czynników: błędów pilota, złej pogody i techniki, a - przypomnijmy - przekonuje on, że katastrofa w Smoleńsku to wynik zaniedbań systemowych w lotnictwie wojskowym.
Prokurator Seremet zapewnił wczoraj, że współpraca między polskimi i rosyjskimi prokuratorami odbywa się według jedynej możliwej formuły prawnej, czyli konwencji chicagowskiej. To reakcja na artykuł we wczorajszej "Rzeczpospolitej". Dziennik napisał, że od 17 lat Polskę i Rosję wiąże umowa w sprawie ruchu samolotów wojskowych i wspólnego wyjaśniania katastrof. Gazeta przytacza artykuł 11, mówiący, że w "razie incydentów lotniczych, awarii, katastrof", ich wyjaśnianie "prowadzone będzie wspólnie przez właściwe organy polskie i rosyjskie".

Prokurator generalny poinformował również o tym, że prokuratura polska przy udziale biegłego dokonała oględzin i analizy filmu, który uwidacznia zmiany pogody na miejscu zdarzenia, szczególnie od strony, z której samolot zmierzał do lądowania. Specjalista określił, że panujące warunki sprowadzały się do widzialności w zakresie około 300-400 metrów. Seremet podkreślił, że obecnie w Moskwie pracuje jeden polski prokurator, który ma dostęp do akt, może przysłuchiwać się przesłuchaniom i sam zadawać pytania.

Prokurator generalny zapewnił równocześnie, że Rosjanie zadeklarowali, iż niezwłocznie przekażą nam ok. 500 kart dokumentów z prowadzonego przez siebie śledztwa. Będą wśród nich m.in. protokoły oględzin, sekcyjne i przesłuchań świadków. Do tej pory polscy prokuratorzy otrzymali m.in. 23 kopie protokołów przesłuchań świadków, w tym milicjantów ochraniających lotnisko i osób z kierownictwa lotów na lotnisku. Polska prokuratura dysponuje także kilkoma tysiącami fotografii miejsca katastrofy. Seremet zapowiedział również, że w najbliższym czasie zostanie zawarte porozumienie między prokuraturami obu krajów, które pozwoli m.in. na przekazywanie materiałów śledztwa bez dotychczas stosowanych procedur, wynikających z przepisów umów międzynarodowych.

Włodzimierz Knap