Architekt, który czuje przyszłość

Rem Koolhaas, partner i założyciel OMA, został wyróżniony Złotym Lwem za całokształt twórczości. "To jest naprawdę wspaniały moment, aby otrzymać nagrodę za całokształt twórczości w środku mojej kariery. I z pewnością traktować jako zachętę do dalszych działań. Dziękuję" - powiedział Koolhaas o nagrodzie przyznanej przez dyrektora 12. Międzynarodowego Biennale Architektury, Kazuyo Sejima, która uznała wybitny wkład Koolhaasa do architektury.

Wcześniej ten architekt został już doceniony. To kolejny zdobywca nagrody Pritzkera, jakiego prezentujemy w ramach cyklu „Projekty na lepsze jutro”. W uzasadnieniu jury pisało, że „prezentuje rzadkie połączenie wizjonera i praktyka, filozofa i pragmatyka, teoretyka i wieszcza. Jest architektem, którego idee dotyczące budynków i planowania miast, sprawiły, że stał się architektem, o którym się dyskutuje na długo przed zrealizowaniem jakiegokolwiek projektu. Zawdzięcza to swoim tekstom i dyskusjom ze studentami”. To prawda, wiele razy wywoływał kontrowersje, przekraczając granice konwencji. Jest równie dobrze znany dzięki swoim książkom, projektom regionalnym i globalnym, działalności akademickiej, jak ze względu na śmiałą, ostrą, świadomie prowokującą architekturę. Zaistniał wraz z wydaniem książki "Szalony Nowy Jork", która pojawiła się pod koniec lat 70 rozpoczynając dwie wspaniałe dekady jego pracy. Jeden z wcześniejszych projektów, dotyczący rozbudowy parlamentu holenderskiego, wywołał tak duże zainteresowanie, że wkrótce zaczęły napływać kolejne zlecenia. Holenderski Teatr Tańca w Hadze był jednym z jego pierwszych ukończonych projektów, który zyskał uznanie krytyki z wielu stron. Odtąd zamówienia Koolhaasa ewoluowały od pomysłowego i ujmującego domu w Bordeaux do planu generalnego i gigantycznego centrum kongresowego dla Lille. Dom w Bordeaux został tak zaprojektowany, aby był funkcjonalny dla klienta poruszającego się na wózku inwalidzkim. Nawet gdyby Koolhaas zrealizował tylko ten jeden projekt i tak miałby zapewnione miejsce w historii architektury. Trzeba do tego dodać żywe centrum kształcenia - Educatorium w Utrechcie, zespół mieszkań w Japonii, centra kultury i rezydencje we Francji i Holandii, a także projekty takich obiektów, jak port lotniczy na morzu północnym - oto mamy przed sobą talent o niezwykłej skali.
Koolhaas wielokrotnie wykazał się niezwykłymi umiejętnościami i talentem w konfrontacji z pozornie nierozwiązywalnymi problemami, dla których znajdował jednak błyskotliwe i oryginalne rozwiązania. W każdym projekcie można odnaleźć swobodnie ukształtowaną organizację przestrzeni i funkcji, podświadomie wspomagających ruch, co w rezultacie prowadzi do nowej, niespotykanej formy architektonicznej. Jego prace mówią tyle o ideach, co o budowaniu. Jego architektura jest formą budowaną na ideach.

„Koolhaas jest architektem dobrze czującym przyszłość i pozostającym w bliskim kontakcie z jej szybkością i zmiennością konfiguracji. Na trwałe zaznaczył swoją pozycję w panteonie znaczących architektów u schyłku jednego i początku kolejnego stulecia. Przez ponad 20 lat, realizując swoje cele, definiuje nowy rodzaj relacji, teoretyczny, jak i praktyczny, między architekturą a kulturowymi uwarunkowaniami. Za swój wkład i za swoje idee, jest nagrodzony Architektoniczną Nagrodą Pritzkera” – pisało jury.

Rem Koolhaas urodził się w 1946 roku. Jest zarówno czynnym architektem, jak i teoretykiem architektury. Jego książki The Times nazwał „podstawową lekturą dla pokolenia młodych ludzi wychowanych na MTV i Derridzie”. Do najbardziej znanych realizacji Koolhaasa należą dom jednorodzinny w Bordeaux, Educatorium - multifunkcyjny budynek w Utrechcie, Plan urbanistyczny i Grand Palais w Lille, który jest jego największym, zrealizowanym projektem urbanistycznym, a także słynna czytelnia publiczna w Seattle.

J.Carter Brown, przewodniczące jury nagrody Pritzkera 2000, twierdzi, że Koolhaas jest powszechnie uznawany „za jeden z największych i najbardziej oryginalnych talentów w dzisiejszym świecie architektury. Jest on liderem młodej, programowo buntowniczej grupy holenderskich twórców znanych z niekonwencjonalnych pomysłów i nietuzinkowych realizacji. Jego żywy umysł, błyskotliwość, umiejętność nadania budynkowi symbolicznych odniesień, zyskały mu poczesne miejsce na firmamencie współczesnego designu”.

ŁUKASZ GAZUR