Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Cmentarz w Proszowicach. Obelisk, katalog grobów i komitet ich odnowy

Aleksander Gąciarz
Aleksander Gąciarz
Za grobowcem kapłańskim i pod widocznym z tyłu budynkiem gospodarczym są krypty z trumnami
Za grobowcem kapłańskim i pod widocznym z tyłu budynkiem gospodarczym są krypty z trumnami Aleksander Gąciarz
Ks. dr Jan Zwierzchowski ma wiele pomysłów na zmiany w starej części tutejszego cmentarza.

Według szacunków, na starej części proszowickiego cmentarza, znajduje się około czterech tysięcy grobów. Trudno natomiast zgadnąć, ile to miejsce kryje tajemnic i ciekawostek, ilu niezwykłych ludzi zostało tutaj pochowanych, jakie historie zabrali ze sobą w miejsce ostatniego spoczynku.

Czy tu leżą siostry Rozenzweig?

Aby się o tym przekonać, nie trzeba wcale zapuszczać się daleko. Pierwsza zagadka kryje się tuż przy bramie, która kiedyś stanowiła główne wejście do nekropolii. Natrafiono na nią podczas niedawnej renowacji grobowca kapłańskiego. - Okazało się, że między grobowcem kapłańskim a budynkiem, który wybudowano w celach gospodarczych, znajdują się dwie krypty. W jednej z nich są dwie metalowe trumny. Ostatnia, czwarta krypta znajduje się również pod tym budynkiem - mówi proszowicki proboszcz ks. Jan Zwierzchowski.

Nie udało się dotąd ustalić, kto też może być w tym miejscu pochowany. Niewykluczone, że są to osoby, które były w jakiś sposób związane z proszowicką parafią. Dorota Franaszkowa, siostra pochowanej nieopodal łączniczki AK Wandy Girtler zasugerowała, że mogą tam spoczywać siostry Rozenzweig. Choć nazwisko sugeruje ich niemieckie lub żydowskie pochodzenie, obie były Polkami, katoliczkami, osobami związanymi z parafią.

Ksiądz Zwierzchowski przyznaje, że w parafialnej księdze pochówków udało mu się znaleźć informację, że Stefania Rozenzweig zmarła i została pochowana w Proszowicach w roku 1939. Z kolei zawartość jednej z trumien, znajdujących się kryptach obok grobowca kapłańskiego sugeruje, że została tam pochowana kobieta.

To jednak za mało, by przesądzać, że akurat siostry Rozenzweig leżą w tym miejscu. Zwłaszcza, że pojawiają się również inne teorie. Jedna z nich mówi, że mogą tam być pochowani rodzice legendarnego ks. Bronisława Mieszkowskiego, który proboszczował w Proszowicach aż 55 lat. Ksiądz Stanisław Bomba, pisząc w parafialnej kronice o rodzicach księdza Mieszkowskiego wspomina tylko, że jego ojciec był dyrektorem fabryki w Suchedniowie. Nie pisze jednak na temat tego, czy rodzice w podeszłym wieku zamieszkali w parafii kierowanej przez ich syna i czy zostali tutaj pochowani.

Tajemnica białej tablicy i metalowych trumien

Podczas renowacji grobowca kapłańskiego w drugiej, pustej krypcie, znaleziono również wykonaną z białego kamienia, doskonale zachowaną tablicę pamiątkowa, poświęconą ks. Mieszkowskiemu. Tablica ma nietypowy, trójkątny kształt. Wygląda, jakby została zaprojektowana z myślą o umieszczeniu w konkretnym miejscu. Dlaczego jednak znalazła się w krypcie. zamiast zostać wyeksponowana?

Tajemnicy odnalezionych trumien zdecydowanie pogłębia fakt, że dwie z nich są metalowe. To może sugerować, że pochowane w nich osoby były ludźmi zamożnymi. Zdaniem historyka Henryka Pomykalskiego, zanim powstał budynek gospodarczy, znajdował się w tym miejscu grób w formie kaplicy. a na taką budowlę stać było tylko znaczące rodziny.

Ks. Zwierzchowski zastanawia się nad nadaniem budynkowi nowej funkcji. - Ponieważ nie wiemy, kim byli pochowani w tym miejscu ludzie, myślę, że dobrze by było zaprojektować kaplicę grobową poświęconą osobom nieznanym z imienia i nazwiska, a spoczywającym na naszym cmentarzu - mówi.

Będą kwestować, by ratować zabytki?

To nie jedyny pomysł na zmiany w starej części proszowickiej nekropolii. Cały czas trwa zbieranie ankiet od osób, które opiekują się tutejszymi grobami. Jak dotąd udało ich zebrać ponad półtora tysiąca. Zostały przekazane firmie, która przygotuje specjalną aplikację.

Dzięki skatalogowaniu wszystkich grobów będzie można każdy z nich zlokalizować, zobaczyć zdjęcie oraz uzyskać informację o tym, kto jest w nim pochowany. Dodatkowo aplikacja ułatwi odnalezienie grobów osób, które w jakiś sposób zasłużyły się dla społeczności: partyzantów, sportowców, kupców i rzemieślników, dawnych ziemian. O tym, że taka aplikacja jest potrzebna świadczy chociażby przebieg dorocznych Marszów Rzeczpospolitej Partyzanckiej. Kolejne groby dawnych żołnierzy są często lokalizowane dzięki pamięci uczestników spotkań.

W wielu wypadkach miejsca pochówku znaczących postaci, często stanowiące małe działa sztuki, są zaniedbane i wymagają renowacji. Jak do tej pory w Proszowicach nie było instytucji, która by o nie zadbała.

- Chcemy powołać komitet, który zajmowałby się zbieraniem środków i odnawianiem zniszczonych nagrobków. W wielu miastach podobne komitety z powodzeniem funkcjonują, organizują doroczne kwesty. Właśnie o czymś podobnym myślimy - zdradza ks. Zwierzchowski i dodaje, że grobem, o którego otoczenie chciałby zadbać jest ten, w którym spoczywa Teodor Bałłaban. Generał i lekarz okulista rodem ze Lwowa trafił do Proszowic w czasie II wojny światowej. Tutaj zmarł i w 1946 roku został pochowany z wojskowymi honorami. Jest prawdopodobnie jedynym generałem spoczywającym w Proszowicach.

WIDEO: Magnes. Kultura Gazura - odcinek 15

Autor: Gazeta Krakowska, Dziennik Polski, Nasze Miasto

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Cmentarz w Proszowicach. Obelisk, katalog grobów i komitet ich odnowy - Dziennik Polski

Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski